| Μετάφραση τῶν Ἑβδομήκοντα | Ερμηνευτική απόδοση Ιωάννη Θ. Κολιτσάρα | Ερμηνευτική απόδοση Παναγιώτη Ν. Τρεμπέλα |
| 1 ΚΑΙ ἐγένετο μετὰ τὴν τελευτὴν Μωυσῆ, εἶπε Κύριος τῷ ᾿Ιησοῖ υἱῷ Ναυὴ τῷ ὑπουργῷ Μωυσῆ λέγων· | 1 Οταν ο Μωϋσής ετελεύτησεν, είπεν ο Κυριος στον Ιησούν του Ναυη, τον βοηθόν του Μωϋσέως τα εξής· | 1 Καὶ μετὰ τὸν θάνατον τοῦ Μωϋσῆ συνέβη τοῦτο: Ὁ Θεὸς ἐμίλησε εἰς τὸν Ἰησοῦν, τὸν υἱὸν τοῦ Ναυῆ, τὸν πιστὸν ἀκόλουθον, πρόθυμον βοηθὸν καὶ στενὸν φίλον τοῦ Μωϋσῆ, καὶ τοῦ εἶπε: |
| 2 Μωυσῆς ὁ θεράπων μου τετελεύτηκε· νῦν οὖν ἀναστὰς διάβηθι τὸν ᾿Ιορδάνην, σὺ καὶ πᾶς ὁ λαὸς οὗτος εἰς τὴν γῆν, ἣν ἐγὼ δίδωμι αὐτοῖς. | 2 “Ο Μωϋσής, ο δούλος μου, απέθανε. Τωρα, λοιπόν, σήκω να διαβής τον Ιορδάνην, συ και όλος ο ισραηλιτικός αυτός λαός, δια να εισέλθετε εις την χώραν, την οποίαν εγώ δίδω εις όλους σας. | 2 «Ὁ Μωϋσῆς, ὁ πιστὸς ὑπηρέτης μου, ἀπέθανε. Διὰ τοῦτο σὺ τώρα σήκω ἐπάνω καὶ ἐτοιμάσου νὰ περάσῃς τὸν ποταμὸν Ἰορδάνην, ποὺ εἶναι ἀπέναντί σας, σὺ καὶ ὅλος ὁ Ἰσραηλιτικὸς αὐτὸς λαός, διὰ νὰ εἰσέλθετε εἰς τὴν χώραν Χαναάν, τὴν ὁποίαν ἐγὼ δίδω εἰς τὸν Ἰσραηλιτικὸν λαόν. |
| 3 πᾶς ὁ τόπος, ἐφ' ὃν ἂν ἐπιβῆτε τῷ ἴχνει τῶν ποδῶν ὑμῶν, ὑμῖν δώσω αὐτόν, ὃν τρόπον εἴρηκα τῷ Μωυσῇ, | 3 Θα δώσω εις σας όλην την περιοχήν, την οποίαν θα πατήσουν τα πόδια σας, όπως έχω υποσχεθή στον Μωϋσήν. | 3 Κάθε τόπον, τὸν ὁποῖον θὰ πατήσῃ τὸ πόδι σας, θὰ τὸν δώσω εἰς σᾶς, ὅπως ἀκριβῶς ἔχω ὑποσχεθῆ εἰς τὸν Μωϋσῆν. Τὰ ὅρια τῆς χώρας, τὴν ὁποίαν θὰ δώσω ὑπὸ τὴν κατοχήν σας, εἶναι |
| 4 τὴν ἔρημον καὶ τὸν ᾿Αντιλίβανον ἕως τοῦ ποταμοῦ τοῦ μεγάλου ποταμοῦ Εὐφράτου, καὶ ἕως τῆς θαλάσσης τῆς ἐσχάτης ἀφ' ἡλίου δυσμῶν ἔσται τὰ ὅρια ὑμῶν. | 4 Τα όρια της χώρας αυτής θα είναι προς νότον μεν η έρημος (Καδης), προς βορράν το όρος Αντιλίβανος, προς ανατολάς έως τον μεγάλον ποταμόν τον Ευφράτην, προς δε δυσμάς μέχρι της Μεσογείου Θαλάσσης. | 4 ἡ περιοχὴ ἀπὸ τὴν ἔρημον Κάδης (πρὸς νότον) μέχρι τὰ ὅρη τοῦ Ἀντιλιβάνου (πρὸς βορρᾶν)· ἀπὸ τοῦ μεγάλου ποταμοῦ, τοῦ Εὐφράτη (πρὸς ἀνατολάς) (ὅλη ἡ περιοχὴ τῶν Χετταίων) μέχρι τῆς Μεσογείου θαλάσσης (πρὸς δυσμάς). Ὅλη ἡ μεγάλη χώρα, ποὺ περικλείεται εἰς τὰ σύνορα αὐτά, θὰ εἶναι ἡ ἐπικράτειά σας. |
| 5 οὐκ ἀντιστήσεται ἄνθρωπος κατενώπιον ὑμῶν πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς σου, καὶ ὥσπερ ἤμην μετὰ Μωυσῆ, οὕτως ἔσομαι καὶ μετὰ σοῦ καὶ οὐκ ἐγκαταλείψω σε, οὐδ' ὑπερόψομαί σε. | 5 Κανείς άνθρωπος δεν θα ημπορέση να αντισταθή ενώπιόν σας καθ' όλον το διάστημα της ζωής σου· και όπως ήμην πάντοτε κοντά στον Μωϋσήν, δύναμις και προστασία του, έτσι θα είμαι και μαζή μέ σέ. Δεν θα σε εγκαταλείψω και ούτε ποτέ θα σε παραβλέψω. | 5 Κανένας ἄνθρωπος καὶ κανένα ἔθνος δὲν θὰ ἠμπορέσῃ νὰ ἀντισταθῇ εἰς σᾶς καὶ νὰ σὲ νικήσῃ, Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ, καθ' ὅλην τὴν διάρκειαν τῆς ζωῆς σου· καὶ ὅπως ἤμουν πάντοτε μαζὶ μὲ τὸν Μωϋσῆν, τὸν ὁποῖον καθωδηγοῦσα καὶ ἐνίσχυα, ἔτσι θὰ εἶμαι καὶ μαζί σου καὶ δὲν θὰ σὲ ἐγκαταλείψω ποτέ, οὔτε θὰ σὲ παραβλέψω, οὔτε θὰ σὲ ἀρνηθῶ εἰς τὸ ἐλάχιστον. |
| 6 ἴσχυε καὶ ἀνδρίζου, σὺ γὰρ ἀποδιελεῖς τῷ λαῷ τούτῳ τὴν γῆν, ἣν ὤμοσα τοῖς πατράσιν ὑμῶν δοῦναι αὐτοῖς. | 6 Εχε θάρρος και ανδρείαν. Διότι συ θα κατακτήσης και θα διανείμης στον λαόν αυτόν την χώραν την οποίαν υπεσχέθην να δώσω στους προπάτοράς σας. | 6 Ἔχε ἑπομένως θάρρος· ἀγωνίζου μὲ ἀποφασιστικότητα ὡς γενναῖος ἄνδρας, διότι ἂν καὶ ὁ λαὸς δὲν ἔχει πεῖραν πολέμου καὶ ἔχει μαζί του γυναικόπαιδα, σὺ θὰ κατακτήσῃς καὶ θὰ διαμοιράσῃς ὡς κληρονομίαν εἰς τὸν λαὸν αὐτὸν τὴν γῆν, τὴν ὁποίαν ἔχω ὑποσχεθῇ μὲ ὅρκον εἰς τοὺς πατέρας σας ὅτι θὰ δώσω εἰς τὴν κατοχήν των. |
| 7 ἴσχυε οὖν καὶ ἀνδρίζου, φυλάσσεσθαι καὶ ποιεῖν καθότι ἐνετείλατό σοι Μωυσῆς ὁ παῖς μου, καὶ οὐκ ἐκκλινεῖς ἀπ' αὐτῶν εἰς δεξιὰ οὐδὲ εἰς ἀριστερά, ἵνα συνῇς ἐν πᾶσιν οἷς ἐὰν πράσσῃς. | 7 Εχε λοιπόν θάρρος και ανδρείαν, και πρόσεχε να εφαρμόζης πιστώς, ο,τι έχει διατάξει ο δούλος μου Μωϋσής στον Νομον. Από τας εντολάς του Νομου δεν θα παρεκκλίνης καθόλου, ούτε δεξιά ούτε αριστερά, δια να αποκτήσης έτσι σύνεσιν και να φέρης εις πέρας επιτυχώς όλα τα έργα σου. | 7 Μόνον ἔχε θάρρος καὶ ἀγωνίζου μὲ ἀποφασιστικότητα ὡς γενναῖος ἄνδρας καὶ φρόντιζε νὰ πολιτεύεσαι μὲ ἀκρίβειαν καὶ σύμφωνα μὲ ὄσα σὲ ἔχει διατάξει καὶ ὅσα ἔχει νομοθετήσει ὁ πιστὸς δοῦλος μου Μωϋσῆς· πρόσεχε ὥστε νὰ μὴ παρεκκλίνῃς καθόλου ἀπὸ τὸν Νόμον αὐτὸν οὔτε πρὸς τὰ δεξιά, κάνοντας ὑπέρβασιν τοῦ νόμου, οὔτε πρὸς τὰ ἀριστερά, κάνοντας παράβασιν τοῦ νόμου. Ἐὰν τηρῇς μὲ πιστότητα καὶ ἀκρίβειαν τὸν νόμον, θὰ γνωρίζῃς πῶς πρέπει νὰ ἐνεργῇς καὶ ἔτσι θὰ ἔχῃς πάντοτε ἐπιτυχίαν εἰς ὅλα τὰ ἔργα καὶ τὶς ἐπιχερήσεις σου. |
| 8 καὶ οὐκ ἀποστήσεται ἡ βίβλος τοῦ νόμου τούτου ἐκ τοῦ στόματός σου, καὶ μελετήσεις ἐν αὐτῷ ἡμέρας καὶ νυκτός, ἵνα εἰδῇς ποιεῖν πάντα τὰ γεγραμμένα· τότε εὐοδωθήσῃ, καὶ εὐοδώσεις τὰς ὁδούς σου καὶ τότε συνήσεις. | 8 Ποτέ δεν πρέπει να αφήσης από τα χέρια σου, από την καρδίαν και το στόμα σου το βιβλίον του Νομου τούτου. Θα το μελετάς ημέραν και νύκτα, δια να μάθης καλά και να εφαρμόζης πιστώς όλα, όσα είναι γραμμένα εις αυτό. Τοτε θα ευοδωθής και θα φέρης εις αίσιον πέρας τους σκοπούς σου και θα αναδειχθής συνετός δια τον εαυτόν σου και δια τον λαόν. | 8 Πρόσεχε, ὥστε τὸ βιβλίον τοῦ Νόμου νὰ μὴ φύγῃ ποτὲ ἀπὸ τὰ χέρια σου, ἀπὸ τὴν καρδιά σου καὶ ἀπὸ τὸ στόμα σου. Μὴ σταματήσῃς ποτὲ νὰ τὸ μελετᾷς μὲ πόθον, μὲ προσοχὴν καὶ αὐτοσυγκέντρωσιν ἡμέραν καὶ νύκτα, διὰ νὰ μάθῃς νὰ συμμορφώνεσαι πλήρως καὶ νὰ ἐφαρμόζῃς πιστῶς ὅλα, ὅσα γράφονται εἰς αὐτό. Νὰ τὸ μελετᾷς καὶ νὰ τὸ κηρύττῃς. Διότι τότε μόνον θὰ εὐτυχῇς, θὰ σοῦ ἔρχωνται ὅλα δεξιὰ καὶ θὰ ἐπιτυγχάνῃς εἰς τὰ ἔργα σου· τότε μόνον θὰ γίνῃς σοφὸς καὶ συνετὸς ἄνθρωπος. |
| 9 ἰδοὺ ἐντέταλμαί σοι· ἴσχυε καὶ ἀνδρίζου, μὴ δειλιάσῃς, μηδὲ φοβηθῇς, ὅτι μετὰ σοῦ Κύριος ὁ Θεός σου εἰς πάντα, οὗ ἐὰν πορεύῃ. | 9 Ιδού σου έχω δώσει την εντολήν· λάβε δύναμιν και ανδρείαν, μη δειλιάσης ποτέ, μη φοβηθής κανένα, διότι εγώ, Κυριος ο Θεός σου, είμαι μαζή σου εις όλας τας ενεργείας σου και όπου θα πορευθής”. | 9 Νά· σοῦ ἐτόνισα, σοῦ τονίζω καὶ πάλιν καὶ σοῦ δίδω τὴν ἐντολήν: Ἔχε θάρρος, ἀγωνίζου ὡς γενναῖος καὶ ἀποφασιστικὸς ἄνδρας· μὴ τρομοκρατῆσαι, μὴ φοβῆσαι καὶ μὴ ἀποθαρρύνεσαι ποτέ, διότι ἐγώ, Κύριος ὁ Θεός σου, εἶμαι μαζί σου εἰς ὅλα, ὅσα θὰ ἐνεργῇς καὶ ἐπιχειρῇς». |
| 10 Καὶ ἐνετείλατο ᾿Ιησοῦς τοῖς γραμματεῦσι τοῦ λαοῦ λέγων· | 10 Ο Ιησούς του Ναυή διέταξε τότε τους γραμματείς του Ισραηλιτικού λαού, λέγων· | 10 Κατόπιν ὁ Ἰησοῦς ἔδωκεν ἐντολὴν εἰς τοὺς γραμματεῖς τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ καὶ τοὺς εἶπε: |
| 11 εἰσέλθατε κατὰ μέσον τῆς παρεμβολῆς τοῦ λαοῦ καὶ ἐντείλασθε τῷ λαῷ λέγοντες· ἑτοιμάζεσθε ἐπισιτισμόν, ὅτι ἔτι τρεῖς ἡμέραι καὶ ὑμεῖς διαβαίνετε τὸν ᾿Ιορδάνην τοῦτον εἰσελθόντες κατασχεῖν τὴν γῆν, ἣν Κύριος ὁ Θεὸς τῶν πατέρων ὑμῶν δίδωσιν ὑμῖν. | 11 “εισέλθετε ανά μέσον του στρατοπέδου και παραγγείλατε στον λαόν τα εξής· Ετοιμάσατε τροφάς, διότι έπειτα από τρεις ημέρας θα διαβήτε τούτον τον Ιορδάνην ποταμόν, δια να εισέλθετε και κατακτήσετε την χώραν, την οποίαν ο Κυριος ο Θεός των πατέρων σας δίδει εις σας”. | 11 «Διατρέξετε καὶ διασχίσετε τὸ στρατόπεδον τῶν Ἰσραηλιτῶν καὶ παραγγείλετε εἰς τὸν λαὸν τὰ ἀκόλουθα: «Προετοιμάστε τροφές, διότι μετὰ τρεῖς ἡμέρες θὰ περάσετε τὸν Ἰορδάνην, τὸν ποταμὸν αὐτὸν ποὺ εἶναι ἐμπρός σας, διὰ νὰ εἰσβάλετε καὶ κατακτήσετε τὴν χώραν Χαναάν, τὴν ὁποίαν ὁ Κύριος, ὁ Θεὸς τῶν πατέρων σας, σᾶς δίδει ὡς κληρονομίαν καὶ ἐγκατάστασιν». |
| 12 καὶ τῷ Ρουβὴν καὶ τῷ Γὰδ καὶ τῷ ἡμίσει φυλῆς Μανασσῆ εἶπεν ᾿Ιησοῦς· | 12 Εις τας φυλάς του Ρουβήν και του Γαδ και στο ήμισυ της φυλής του Μανασσή ο Ιησούς του Ναυη, είπεν· | 12 Καὶ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν εἰς τὴν φυλὴν τοῦ Ρουβὴν καὶ εἰς τὴν φυλὴν τοῦ Γὰδ καὶ εἰς τὸ ἥμισυ τῆς φυλῆς τοῦ Μανασσῆ: |
| 13 μνήσθητε τὸ ρῆμα, ὃ ἐνετείλατο ὑμῖν Μωυσῆς ὁ παῖς Κυρίου λέγων· Κύριος ὁ Θεὸς ὑμῶν κατέπαυσεν ὑμᾶς καὶ ἔδωκεν ὑμῖν τὴν γῆν ταύτην. | 13 “ενθυμηθήτε την εντολήν, την οποίαν ο Μωϋσής, ο δούλος του Κυρίου, σας έδωσε λέγων· Κυριος ο Θεός σας παρεχώρησεν εις σας αυτήν την ανατολικώς του Ιορδάνου χώραν και σας ανέπαυσεν από τας άλλας ταλαιπωρίας. | 13 «Ἐνθυμηθῆτε τὰ λόγια, τὰ ὁποῖα σᾶς ἔδωσεν ὡς ἐντολὴν ὁ Μωϋσῆς, ὁ πιστὸς δοῦλος καὶ ἀφωσιωμένος ὑπηρέτης τοῦ Θεοῦ. Σᾶς εἶπε: «Κύριος ὁ Θεός σας ἀνέπαυσε καὶ σᾶς ἐγκατέστησεν εἰς τὴν χώραν αὐτήν (ἀνατολικῶς τοῦ Ἰορδάνου), τὴν ὁποίαν σᾶς ἔδωκεν ὡς κληρονομίαν». |
| 14 αἱ γυναῖκες ὑμῶν καὶ τὰ παιδία ὑμῶν καὶ τὰ κτήνη ὑμῶν κατοικείτωσαν ἐν τῇ γῇ, ᾗ ἔδωκεν ὑμῖν, ὑμεῖς δὲ διαβήσεσθε εὔζωνοι πρότεροι τῶν ἀδελφῶν ὑμῶν, πᾶς ὁ ἰσχύων, καὶ συμμαχήσετε αὐτοῖς, | 14 Αι γυναίκες σας και τα παιδιά σας και τα κτήνη σας, ας παραμείνουν εις την γην, που σας έδωκεν ο Κυριος. Σεις όμως οι άνδρες με ελαφρόν οπλισμόν θα διαβήτε τον Ιορδάνην ποταμόν, προηγούμενοι από τους άλλους αδελφούς σας. Ολοι οι δυνάμενοι από σας θα συμπολεμήσουν με τους αδελφούς σας εναντίον των κατοίκων της Χαναάν, | 14 Οἱ γυναῖκες καὶ τὰ παιδιὰ καὶ τὰ ζῶα σας ἂς κατοικήσουν εἰς τὴν περιοχὴν (ἀνατολικῶς τοῦ Ἰορδάνου), τὴν ὁποίαν σᾶς ἔδωκεν ὁ Θεός· σεῖς ὅμως οἱ ἐμπειροπόλεμοι θὰ διασταυρώσετε καὶ θὰ περάσετε τὸν Ἰορδάνην μόνον μὲ τὰ ἐλαφρὰ ὅπλα σας πρὶν ἀπὸ τοὺς ἄλλους ἀδελφούς σας, τοὺς Ἰσραηλίτες. Θὰ περάσετε ὅλοι οἱ μάχιμοι μὲ τὰ ὅπλα σας καὶ θὰ βοηθήσετε τοὺς ἄλλους |
| 15 ἕως ἂν καταπαύσῃ Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν τοὺς ἀδελφοὺς ὑμῶν, ὥσπερ καὶ ὑμᾶς, καὶ κληρονομήσωσι καὶ οὗτοι τὴν γῆν, ἣν Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν δίδωσιν αὐτοῖς. καὶ ἀπελεύσεσθε ἕκαστος εἰς τὴν κληρονομίαν αὐτοῦ, ἣν ἔδωκεν ὑμῖν Μωυσῆς εἰς τὸ πέραν τοῦ ᾿Ιορδάνου ἐπ' ἀνατολῶν ἡλίου. | 15 μέχρις ότου Κυριος ο Θεός μας εγκαταστήση τους αδελφούς σας, όπως και σας, και κατακτήσουν και αυτοί την χώραν, την οποίαν Κυριος ο Θεός μας δίδει εις αυτούς. Επειτα δε θα επιστρέψη ο καθένας σας εις την κληρονομίαν του, την οποίαν σας έδωκεν ο Μωϋσής, προς ανατολάς, εις την πέραν του Ιορδάνου χώραν”. | 15 μέχρις ὅτου ὁ Κύριος ὁ Θεὸς μᾶς ἐγκαταστήσῃ καὶ ἀναπαύσῃ τοὺς ἀδελφούς σας Ἰσραηλίτες ὅπως καὶ σᾶς, καὶ μέχρις ὅτου κατακτήσουν καὶ κληρονομήσουν ἐπίσης καὶ αὐτοὶ τὴν χώραν Χαναάν, τὴν ὁποίαν Κύριος ὁ Θεὸς μᾶς δίδει εἰς αὐτούς. Κατόπιν ἠμπορεῖτε νὰ ἐπιστρέψετε ὁ καθένας εἰς τὴν περιοχὴν τῆς κληρονομίας του, τὴν ὁποίαν σᾶς ἔδωκεν ὁ Μωϋσῆς εἰς αὐτὴν ἐδῶ τὴν χώραν, ποὺ εὑρίσκεται πέραν τοῦ Ἰορδάνη, εἰς τὰ ἀνατολικά του». |
| 16 καὶ ἀποκριθέντες τῷ ᾿Ιησοῦ εἶπαν· πάντα ὅσα ἐὰν ἐντείλῃ ἡμῖν, ποιήσομεν καὶ εἰς πάντα τόπον, οὗ ἐὰν ἀποστείλῃς ἡμᾶς, πορευσόμεθα· | 16 Εκείνοι απεκρίθησαν στον Ιησούν του Ναυή και είπαν· “όλα όσα θα μας διατάξης θα τα εκτελέσωμεν και εις κάθε τόπον, στον οποίον θα μας αποστείλης, θα μεταβώμεν. | 16 Ἐκεῖνοι ἀπεκρίθησαν εἰς τὸν Ἰησοῦν καὶ τοῦ εἶπαν: «Ὅλα, ὅσα μᾶς διατάξῃς, θὰ τὰ κάμωμεν χωρὶς γογγυσμόν, καὶ εἰς ὁποιονδήποτε τόπον μᾶς ἀποστείλῃς, θὰ μεταβῶμεν μὲ προθυμίαν· |
| 17 κατὰ πάντα, ὅσα ἠκούσαμεν Μωυσῆ, ἀκουσόμεθά σου, πλὴν ἔστω Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν μετὰ σοῦ, ὃν τρόπον ἦν μετὰ Μωυσῆ. | 17 Οπως δε υπηκούσαμεν εις όλα, όσα μας διέταξεν ο Μωϋσής, θα υπακούσωμεν και εις σέ. Μονον ευχόμεθα να είναι μαζή σου Κυριος ο Θεός μας, όπως ήτο και μαζή με τον Μωϋσήν. | 17 ὅπως ἀκριβῶς ὑπακούσαμε εἰς ὅλα, ὅσα μᾶς διέταξεν ὁ Μωϋσῆς, ἔτσι θὰ ὑπακούσωμεν καὶ εἰς σέ. Μόνον εὐχόμεθα νὰ εἶναι μαζί σου Κύριος ὁ Θεὸς ἠμῶν, ὅπως ἀκριβῶς ἦταν μαζὶ μὲ τὸν Μωϋσῆν, ὥστε νὰ σὲ εὐλογῇ, νὰ σὲ σοφίζῃ καὶ σὲ ἐνισχύη! |
| 18 ὁ δὲ ἄνθρωπος, ὃς ἂν ἀπειθήσῃ σοι, καὶ ὅστις μὴ ἀκούσῃ τῶν ρημάτων σου καθότι ἐὰν ἐντείλῃ αὐτῷ, ἀποθανέτω. ἀλλὰ ἴσχυε καὶ ἀνδρίζου. | 18 Εκείνος δε ο Ισραηλίτης, ο οποίος θα δειχθή απειθής εις σε και δεν θα υπακούση εις κάθε τι, που συ θα τον διατάξης, ας τιμωρηθή δια θανάτου. Συ δε λάβε δύναμιν και θάρρος”. | 18 Ὁποιοσδήποτε δὲ θὰ ἀπειθήσῃ ἢ θὰ ἐπαναστατήσῃ ἐναντίον σου, καὶ δὲν θὰ ὑπακούσῃ εἰς ὅλες τὶς ἐντολές, ποὺ θὰ τὸν διατάξῃς νὰ ἐκτελέσῃ, ἂς τιμωρηθῇ μὲ θάνατον! Μόνον ἔχε θάρρος καὶ ἀγωνίζου μὲ ἀποφασιστικότητα ὡς γενναῖος ἄνδρας!» |
