Τό βιβλίο «Τωβίτ» φέρει ὡς τίτλο τό ὄνομα ἑνός εὐσεβῆ Ἰουδαίου τῆς διασπορᾶς, ὁ ὁποῖος εἶναι ἕνας ἀπό τούς ἥρωες τῆς ἱστορίας πού ἀφηγεῖται ὁ ἴδιος.

Ἡ γλώσσα τοῦ πρωτοτύπου (ἑβραϊκή, ἀραμαϊκή ἤ ἑλληνική) εἶναι ἄγνωστη. Τό ἔργο παρατίθεται ἀπό τήν ἑλληνική μετάφραση τῶν Ἑβδομήκοντα (Ο΄) καί κατατάσσεται συνήθως στά “Ἱστορικά Βιβλία” τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἐνῶ ἀπουσιάζει ἀπό τήν Ἑβραϊκή Βίβλο.

Τό περιεχόμενο τοῦ ἔργου ἀναφέρεται στίς δοκιμασίες καί στίς περιπέτειες δύο συγγενῶν Ἰουδαϊκῶν οἰκογενειῶν, τοῦ Τωβίτ καί τοῦ Ραγουήλ, οἱ ὁποῖες ζοῦσαν στή Νινευή καί στά Ἐκβάτανα ἀντίστοιχα. Ὁ Τωβίτ χάνει τήν περιουσία του καί τυφλώνεται, ἐνῶ ἡ κόρη τοῦ Ραγουήλ, ἡ Σάρρα, χάνει διαδοχικά ἑφτά συζύγους, οἱ ὁποῖοι πεθαίνουν τήν πρώτη νύχτα τοῦ γάμου της. Μέ παρέμβαση τοῦ Θεοῦ τά προσωπικά δράματα μεταστρέφονται σέ εὐτυχία: Ὑπό τήν καθοδήγηση τοῦ ἀγγέλου Ραφαήλ, ὁ Τωβίας, γιός τοῦ Τωβίτ, παίρνει ὡς σύζυγο τή Σάρρα καί θεραπεύει τόν πατέρα του.

Τό ἔργο, πού στηρίζεται σέ μία παλιά, εὐρύτατα διαδεδομένη, λαϊκή παράδοση, συνιστᾶ μία δημώδη ἀφήγηση μέ ἔντονα διδακτικό-παραινετικό χαρακτήρα. Ὁ συγγραφέας δέν δίνει ἰδιαίτερη σημασία στήν ἀκρίβεια τῶν ἱστορικῶν καί γεωγραφικῶν δεδομένων τῆς ἀφήγησης, τήν ὁποία χρησιμοποιεῖ ἁπλῶς ὡς πλαίσιο γιά τή διατύπωση τῆς διδασκαλίας του. Οἱ διάφοροι χαρακτῆρες τοῦ ἔργου προβάλλονται ὡς πρότυπα τῆς ἰουδαϊκῆς εὐσέβειας, διδάσκεται ἡ ἐμπιστοσύνη στό Θεό καί ἡ ὑποταγή στό νόμο του καί τονίζεται ἡ σημασία τῆς οἰκογένειας καί τοῦ γάμου. Ἰδιαίτερα ὅμως τονίζεται Ὁ ρόλος τῶν Ἀγγέλων ὡς ὀργάνων τῆς πρόνοιας τοῦ Πανάγαθου Θεοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι πάντα παρών καί εὐεργετεῖ τούς πιστούς του.

Διάγραμμο τοῦ περιεχομένου:

1. Οἱ δοκιμασίες καί οἱ προσευχές τοῦ Τωβίτ καί τῆς Σάρρας: 1,1—3,17
2. Ὁδηγίες τοῦ Τωβίτ πρός τόν Τωβία: 4,1-21
3. Τό ταξίδι τοῦ Τωβία καί τοῦ Ραφαήλ: 5,1—6,19
4. Ὁ γάμος τοῦ Τωβία μέ τή Σάρρα: 7,1—9,6
5. Ἐπιστροφή ἀπό ἀπό τό ταξίδι καί θεραπεία τοῦ Τωβίτ: 10,1—11,19
6. Ἡ ἀποκάλυψη τῆς ταυτότητας τοῦ ἀγγέλου Ραφαήλ: 12,1-22
7. Εὐχαριστήριος ὕμνος τοῦ Τωβίτ καί συμβουλές πρός τόν Τωβία: 13,1—1 4,15