Βιβλία τῶν «Μακκαβαίων» ὀνομάζονται τά ἔργα πού ἀναφέρονται σέ γεγονότα τῆς μακκαβαϊκῆς περιόδου. Τό ὄνομα «Μακκαβαῖος» δόθηκε ὡς παρωνύμιο στόν Ἰούδα, ἡγέτη τῆς ἰουδαϊκῆς ἐπανάστασης τοῦ 166 π.Χ. ἐναντίον τοῦ ἡγεμόνα τοῦ βασιλείου τῶν Σελευκιδῶν Ἀντιόχου Δ΄ τοῦ Ἐπιφανοῦς (2,4). Τό ἐπίθετο εἴτε προέρχεται ἀπό τήν ἑβραϊκή λέξη «μακκέβεθ» (= σφυρί) ἤ τήν ἀραμαϊκή ἀντίστοιχή της «μακκαμπά» (=σφύρα) ὅποτε μπορεῖ νά σημαίνει αὐτόν πού σφυροκόπησε τούς ἐχθρούς του· ἐπίσης μπορεῖ νά ἔχει σχέση μέ κάποιο ἰδιόμορφο σχῆμα τοῦ κεφαλιοῦ του, εἴτε εἶναι συντετμημένος τύπος τοῦ ὀνόματος «Μακκαβγιάχου», ὅποτε σημαίνει αὐτόν πού εἶναι ὁρισμένος ἀπό τόν Κύριο (πρβλ. Ἠσ 62,2). Τό ἴδιο ἐπίθετο χαρακτηρίζει στή συνέχεια καί τούς διαδόχους του Ἰούδα, παράλληλα μέ τό οἰκογενειακό τους ὄνομα Ἀσμοναῖοι.

Τό Α΄ Μακκαβαίων γράφτηκε πρωτοτύπως στά ἑβραϊκά, ἀλλά τό κείμενο αὐτό χάθηκε καί σώζεται μόνο στά ἑλληνικά, ὅποτε δέν συμπεριλαμβάνεται στήν Ἑβραϊκή Βίβλο. Στήν ἑλληνική μετάφραση τῶν Ἑβδομήκοντα (Ο΄) κατατάσσεται στά «Ἱστορικά Βιβλία» τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.

Τό περιεχόμενο τοῦ βιβλίου ἀναφέρεται στήν ἐπανάσταση πού προκάλεσαν τά ἀντιιουδαϊκά μέτρα τοῦ Ἀντιόχου Δ΄ - τοῦ Ἐπιφανοῦς (175-164 π.Χ.) καί στούς ἀγῶνες τῶν Ἰουδαίων πού ἀκολούθησαν. Ἡ ἀφήγηση, πού καλύπτει περίοδο 40 ἐτῶν (175-135 π.Χ.), ἀρχίζει μέ τήν ἀνάρρηση τοῦ Ἀντιόχου στό θρόνο, τά μέτρα πού πῆρε ἐναντίον τῶν Ἰουδαίων καί τήν ἐξέγερση τοῦ ἱερέα Ματταθία. Τό κύριο μέρος τοῦ βιβλίου διαιρεῖται σέ τρεῖς ἑνότητες πού ἀναφέρονται στή δράση τῶν τριῶν γιῶν τοῦ Ματταθία, οἱ ὁποῖοι ἀναλαμβάνουν διαδοχικά τήν ἡγεσία τῆς ἐπανάστασης.

Ὁ Ἰούδας Μακκαβαῖος (166-161 π.Χ.) διεξάγει νικηφόρους ἀγῶνες καί ἀποκαθιστᾶ τή λατρεία τοῦ ναοῦ τῆς Ἱερουσαλήμ. Ὁ πόλεμος ὅμως συνεχίζεται καί τελικά ὁ Ἰούδας σκοτώνεται στή μάχη. Τόν διαδέχεται ὁ ἀδερφός τοῦ ὁ Ἰωνάθαν (161-143 π.Χ.), ὁ ὁποῖος ἐκμεταλλεύεται τίς ἐσωτερικές ἀντιπαραθέσεις τῶν Σελευκιδῶν, γιά νά διευρύνει τήν κυριαρχία του, ἀναλαμβάνει τό ἀξίωμα τοῦ ἀρχιερέα, ἀλλά τελικά συλλαμβάνεται ἀπό τούς ἐχθρούς του καί φονεύεται. Ἀνάλογη πολιτική, μέ μεγαλύτερη ἐπιτυχία, ἀκολουθεῖ καί ὁ ἀδερφός καί διάδοχός του Σίμων (142-135 π.Χ.), ὁ ὁποῖος ἀναγορεύεται μέγας ἀρχιερέας, στρατηγός καί ἡγούμενος τῶν Ἰουδαίων, ἀλλά τελικά πέφτει καί αὐτός θύμα πολιτικῆς δολοφονίας.

Τό βιβλίο ἀποτελεῖ πολύτιμη πηγή γιά τήν ἱστορία τῆς περιόδου στήν ὁποία ἀναφέρεται. Ὁ συγγραφέας ἐπιχειρεῖ νά δώσει ἕνα πλῆρες χρονικό τῆς μακκαβαϊκῆς ἐξέγερσης καί ταυτόχρονα νά ἐξυμνήσει τούς ἀγῶνες τῶν Ἀσμοναίων ὑπέρ τῆς πατρικῆς πίστης, τῶν ἰουδαϊκῶν ἐθίμων, ἀλλά καί τῆς πολιτικῆς ἐλευθερίας. Στή δράση τῶν ἡρώων του διαβλέπει τήν προσπάθεια ἀποκατάστασης τοῦ θεοκρατικοῦ ἰδεώδους.

Διάγραμμα τοῦ περιεχομένου

1. Εἰσαγωγή: 1,1-70
2. Ἰούδας Μακκαβαῖος: 3,1-9,22
3. Ἰωνάθαν: 9,23-12,53
4. Σίμων: 13,1-16,24