Τό βιβλιο Β΄ Μακκαβαίων” δέν ἀποτελεῖ συνέχεια τοῦ προηγούμενου ὁμώνυμου βίου, ἀλλά ἀνεξάρτητο ἔργο. Ὁ τίτλος του ὀφείλεται στό περιεχόμενό του, πού ἀναφέρεται σέ γεγονότα τῆς ἴδιας μέ τό Α΄ Μακκαβαίων περιόδου.

Τό Μακκαβαίων Β΄ γράφτηκε πρωτοτύττως στά ἑλληνικά ὡς ἐπιτομή ἑνός πεντάτομου ἔργου κάποιου Ἰάσονα Κυρηναίου. Στήν ἑλληνική μετάφραση τῶν Ἑβδομήκοντα (Ο΄) κατατάσσεται στά “Ἱστορικά Βιβλία” τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἐνῶ δέν συγκαταλέγεται μεταξύ τῶν βιβλίων τῆς Ἑβραϊκῆς Βίβλου.

Ἡ ἀφήγηση, πού καλύπτει περίοδο 15 ἐτῶν ἀρχίζει μέ τό τέλος τῆς βασιλείας τοῦ Σελεύκου Δ΄ τοῦ Φιλοπάτορα (187-175 π.Χ.) καί ὁλοκληρώνεται μέ τήν τελευταία νίκη τοῦ Ἰούδα Μακκαβαίου, λίγο πρίν ἀπό τό θάνατό του (161 π.Χ.). Στά δύο πρῶτα κεφάλαια περιέχονται δύο ἐπιστολές τῶν Ἰουδαίων τῆς Ἱερουσαλήμ πρός τούς συμπατριῶτες τους τῆς Αἰγύπτου, μέ τίς ὁποῖες τούς πληροφοροῦν γιά τή γιορτή τῶν Ἐγκαινίων τοῦ ναοῦ καί τούς καλοῦν νά γιορτάσουν μαζί τους. Ἀκολουθεῖ ἀναφορά στήν πολιτική τῶν Σελευκιδῶν κατά τῶν Ἰσυδαίων, ἀλλά καί στίς διαμάχες γιά τήν ἐξασφάλιση τοῦ ἀρχιερατικου ἀξιώματος. Ἡ ἑνότητα τελειώνει μέ τήν περιγραφή τοῦ μαρτυρίου τοῦ γέροντα γραμματέα Ἐλεάζαρου, καθώς καί τῶν ἑφτά ἀδελφῶν καί τῆς μητέρας τους.

Τό ὑπόλοιπο ἔργο εἶναι ἀφιερωμένο στήν ἔκθεση τῆς ἱστορίας πού περιγράφεται στά 7 πρῶτα κεφάλαια τοῦ Α΄-Μακκαβαίων. Ἡ ἔκθεση γίνεται σέ δύο ἑνότητες πού ὁλοκληρώνονται, ἡ πρώτη μέ τό θάνατο τοῦ Ἀντιόχου Δ΄ - τοῦ Ἐπιφανοῦς, ὁ ὁποῖος βεβήλωσε τό ναό, καί ἡ δεύτερη μέ τό θάνατο τοῦ στρατηγοῦ Νικάνορα, ὁ ὁποῖος ἀπείλησε τό ναό. Στό τέλος τῆς κάθε ἑνότητας γίνεται λόγος γιά τή θεσμοθέτηση μίας ἀντίστοιχης γιορτῆς, στίς ὁποῖες ἀναφέρονται καί τά δύο ἑόρτια γράμματα τῶν δύο πρώτων κεφαλαίων.

Μέσα ἀπό τήν ἱστορική ἀφήγηση ὁ συγγραφέας ἐπιχειρεῖ νά τονίσει τή θρησκευτική πλευρά τῆς μακκαβαϊκῆς ἐξέγερσης καί νά δώσει τή θεολογική ἑρμηνεία τῶν γεγονότων. Τό ἐνδιαφέρον του ἐπικεντρώνεται στό ναό, δίνεται ἰδιαίτερη ἔμφαση στήν πιστότητα στό νόμο καί προβάλλεται ἡ ἰδέα τοῦ μαρτυρίου ὑπέρ τῆς πίστεως, ἐνῶ ταυτόχρονα διακηρύσσεται ἡ πίστη στήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.

Διάγραμμα τοῦ περιεχομένου

1. Ἐόρτιες ἐπιστολές
2. Πρόλογος
3. Ἡ ἀντιιουδιαϊκή πολιτική τῶν Σελευκιδῶν καί οἱ διαμάχες γιά τήν ἀρχιερατεία
4. Ἡ μακκαβαϊκή ἐπανάσταση
5. Πρῶτες νίκες τοῦ Ἰούδα – θάνατος τοῦ Ἀντιόχου
6. Συνέχιση τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ ἀγώνα – Θάνατος τοῦ Νικάνορα