| Μετάφραση τῶν Ἑβδομήκοντα | Ερμηνευτική απόδοση Ιωάννη Θ. Κολιτσάρα | Ερμηνευτική απόδοση Παναγιώτη Ν. Τρεμπέλα |
| 1 ΜΕΤ᾿ οὐ πολὺν δὲ χρόνον ἐξαπέστειλεν ὁ βασιλεὺς γέροντα ᾿Αθηναῖον ἀναγκάζειν τοὺς ᾿Ιουδαίους μεταβαίνειν ἐκ τῶν πατρώων νόμων καὶ τοῖς τοῦ Θεοῦ νόμοις μὴ πολιτεύεσθαι, | 1 Επειτα από ολίγον χρόνον ο βασιλεύς έστειλε κάποιον γέροντα Αθηναίον, δια να εξαναγκάση τους Ιουδαίους να αποπηδήσουν από τους πατροπαραδότους νόμους και να μη ζουν πλέον σύμφωνα με τας εντολάς του Θεού. | 1 Ολίγον χρόνον μετὰ τὰ ἀνωτέρω γεγονότα ὁ βασιλιᾶς Ἀντίοχος Δ' ὁ Ἐπιφανὴς ἔστειλεν ἕνα γέροντα Ἀθηναῖον, διὰ νὰ ἑξαναγκάσῃ τοὺς Ἰουδαίους νὰ ἐγκαταλείψουν καὶ ἀποστατήσουν ἀπὸ τοὺς νόμους τῶν πατέρων των καὶ νὰ μὴ ζοῦν πλέον σύμφωνα μὲ τὶς ἅγιες ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ. |
| 2 μολῦναι δὲ καὶ τὸν ἐν ῾Ιεροσολύμοις νεὼν καὶ προσονομάσαι Διὸς ᾿Ολυμπίου καὶ τὸν ἐν Γαριζίν, καθὼς ἐτύγχανον οἱ τὸν τόπον οἰκοῦντες, Διὸς Ξενίου. | 2 Εδωσεν επίσης εντολήν στον Αθηναίον αυτόν, να μολύνη τον ναόν της Ιερουσαλήμ και να τον μετονομάση ναόν του Ολυμπίου Διός, τον δε εις Γαριζίν ναόν να τον μετονομάση ναόν του Ξενίου Διός, σύμφωνα με τον φιλόξενον χαρακτήρα των κατοίκων της περιοχής. | 2 Ἐπὶ πλέον ὁ βασιλικὸς ἐκεῖνος ἀπεσταλμένος ἔλαβε τὴν ἐντολὴν νὰ μολύνῃ τὸν Ναόν, ποὺ εὑρίσκετο εἰς τὴν Ἱερουσαλήμ, καὶ νὰ τὸν ἀφιερώσῃ εἰς τὸν Ὀλύμπιον Δία· τὸν δὲ ναὸν τῶν Σαμαρειτῶν, ποὺ ἦταν κτισμένος εἰς τὸ ὄρος Γαριζίν, νὰ τὸν ἀφιερώσῃ εἰς τὸν Ξένιον Δία, σύμφωνα μὲ τὸν φιλόξενον χαρακτῆρα τῶν κατοίκων τοῦ τόπον ἐκείνου. |
| 3 χαλεπὴ δὲ καὶ τοῖς ὅλοις ἦν καὶ δυσχερὴς ἡ ἐπίτασις τῆς κακίας. | 3 Η επίτασις των δεινών υπήρξε και δι' αυτό το πολύ πλήθος καταθλιπτική και ανυπόφορος. | 3 Ὅλα δὲ αὐτὰ τὰ δεινά, ποὺ ἐπέπεσαν κατὰ τῶν Ἰουδαίων, ἀπεδείχθησαν δι' ὅλους σκληρά, ὀδυνηρὰ καὶ ἀφόρητα. |
| 4 τὸ μὲν γὰρ ἱερὸν ἀσωτίας καὶ κώμων ἐπεπλήρωτο ὑπὸ τῶν ἐθνῶν ραθυμούντων μεθ᾿ ἑταιρῶν καὶ ἐν τοῖς ἱεροῖς περιβόλοις γυναιξὶ πλησιαζόντων, ἔτι δὲ τὰ μὴ καθήκοντα ἔνδον φερόντων. | 4 Διότι ο ιερός ναός εγέμισεν από ασωτίας και μέθας υπό των ειδωλολατρών, οι οπρίοι διεσκέδαζον με εταίρας και επλησίαζον τας γυναίκας μέσα στους ιερούς περιβόλους του ναού. Εφερον δε αυτοί εντός του ναού πράγματα, τα οποία δεν επετρέπετο. | 4 Διότι ὁ Ναὸς εἶχε γεμίσει ἀπὸ ἀσωτίες, ἀκολασίες καὶ ὄργια ἐκ μέρους τῶν ἐθνικῶν, οἱ ὁποῖοι ἐρωτοτροποῦσαν καὶ διεσκέδαζαν μὲ διεφθαρμένες γυναῖκες καὶ εἰς τοὺς ἱεροὺς περιβόλους τοῦ Ναοῦ διεφθείροντο μὲ γυναῖκες ἐταῖρες.Ἀκόμη οἱ διεφθαρμένοι ἐκεῖνοι ἄνθρωποι ἔφερναν μέσα εἰς τοὺς ἱεροὺς περιβόλους ἀπαγορευμένα καὶ ἀκάθαρτα ἀπὸ τὸν μωσαϊκὸν νόμον ἀντικείμενα καὶ ζῶα· |
| 5 τὸ δὲ θυσιαστήριον τοῖς ἀποδιεσταλμένοις ἀπὸ τῶν νόμων ἀθεμίτοις ἐπεπλήρωτο. | 5 Και αυτό το θυσιαστήριον των ολοκαυτωμάτων ήτο γεμάτον από αντικείμενα και σφάγια, τα οποία απηγορεύοντο από τον Νομον. | 5 τὸ δὲ θυσιαστήριον τῶν ὁλοκαυτωμάτων εἶχε γεμίσει μὲ νομικῶς ἀκάθαρτες προσφορὲς καὶ θυσίες. |
| 6 ἦν δ᾿ οὔτε σαββατίζειν οὔτε πατρῴους ἑορτὰς διαφυλάττειν οὔτε ἁπλῶς ᾿Ιουδαῖον ὁμολογεῖν εἶναι. | 6 Δεν ήτο δυνατόν δε ούτε τα Σαββατα και τας άλλας εορτάς να τηρούν οι Ισραηλίται ούτε και απλώς καν να ομολογούν ότι ήσαν Ιουδαίοι. | 6 Ἐπὶ πλέον δὲν ἐπετρέπετο εἰς τοὺς Ἰουδαίους νὰ τηροῦν τὴν ἀργίν τοῦ Σαββάτου, οὔτε νὰ ἐορτάζουν τὶς ἐορτὲς τῶν πατέρων των, ἀλλ’ οὔτε καὶ νὰ ὁμολογοῦν κἀν ὅτι εἶναι Ἰουδαῖοι. |
| 7 ἤγοντο δὲ μετὰ πικρᾶς ἀνάγκης εἰς τὴν κατὰ μῆνα τοῦ βασιλέως γενέθλιον ἡμέραν ἐπὶ σπλαγχνισμόν· γενομένης δὲ Διονυσίων ἑορτῆς ἠναγκάζοντο οἱ ᾿Ιουδαῖοι κισσοὺς ἔχοντες πομπεύειν τῷ Διονύσῳ. | 7 Εξηναγκάζοντο δε υπό της πίκρας ανάγκης να συμμετέχουν κάθε μήνα στον εορτασμόν της γενεθλίου ημέρας του βασιλέως και να τρώγουν από τα σπλάγχνα των προσφερομένων εις θυσίαν ζώων. Κατά δε την εορτήν του Διονύσου ηναγκάζοντο οι Ιουδαίοι, να μετέχουν εις την πομπήν στεφανωμένοι με κισσούς προς τιμήν του Διονύσου. | 7 Οἱ δὲ Ἰουδαῖοι ὡδηγοῦντο, εξαναγκαζομενοι μὲ σκληρὸν καὶ ἀπάνθρωπον τρόπον, εἰς τὶς ἐορτές, ποὺ ἐγίνοντο κάθε μῆνα διὰ τὰ γενέθλια τοῦ βασιλιᾶ, καὶ ἐπιέζοντο νὰ φάγουν ἀπὸ τὰ σπλάγχνα τῶν θυσιαζομένων ζώων κατὰ δὲ τὴν ἑορτὴν τοῦ Διονύσου, ποὺ ἑωρτάζετο μὲ ὀχλοκρατικὸν καὶ ἀνηθικὸν τρόπον, ἐξηναγκάζοντο νὰ φοροῦν στεφάνια ἀπὸ κισσοὺς καὶ νὰ λαμβάνουν μέρος εἰς τὴν πομπώδη λιτανείαν, ποὺ ἐγίνετο πρὸς τιμὴν τοῦ εἰδωλολατρικοῦ θεοῦ Διονύσου. |
| 8 ψήφισμα δὲ ἐξέπεσεν εἰς τὰς ἀστυγείτονας πόλεις ῾Ελληνίδας Πτολεμαίου ὑποτιθεμένου τὴν αὐτὴν ἀγωγὴν κατὰ τῶν ᾿Ιουδαίων ἄγειν καὶ σπλαγνίζειν, | 8 Εκοινοποιήθη δε διάταγμα εις τας γειτονικάς ελληνικάς πόλεις τη προτροπή των ανθρώπων του Πτολεμαίου να εφαρμοσθούν τα αυτά μέτρα εναντίον των Ισραηλιτών και να οδηγούνται αυτοί και εις τα συμπόσια και να τρώγουν από τα σπλάγχνα των ζώων των ειδωλολατρικών θυσιών· | 8 Ἔπειτα ἀπὸ ὑποκίνησιν τοῦ Πτολεμαίου (κατ’ ἄλλην γραφήν: Τῶν Πτολεμαίων ἢ τῶν κατοίκων τῆς Πτολεμαΐδος) ἐξεδόθη καὶ ἐκοινοποιήθη διάταγμα εἰς τὶς γειτονικὲς ἑλληνικὲς πόλεις, σύμφωνα μὲ τὸ ὁποῖον θὰ ἔπρεπε νὰ υἱοθετήσουν καὶ αὐτὲς τὴν ἰδίαν τακτικὴν καὶ πολιτικὴν ἔναντι τῶν Ἰουδαίων· νὰ τοὺς ὑποχρεώνουν δηλαδή, ὥστε νὰ λαμβάνουν μέρος εἰς τὰ εἰδωλολατρικὰ συμπόσια καὶ νὰ τρώγουν ἀπὸ τὰ σπλάγχνα τῶν θυσιαζομένων ζώων. |
| 9 τοὺς δὲ μὴ προαιρουμένους μεταβαίνειν ἐπὶ τὰ ῾Ελληνικὰ κατασφάζειν. παρῆν οὖν ὁρᾶν τὴν ἐνεστῶσαν ταλαιπωρίαν. | 9 να κατασφάζωνται δε εκείνοι από τους Ιουδαίους, οι οποίοι δεν θα συνεμορφώνοντο προς τα ελληνικά έθιμα. Κοινόν θέαμα είχε καταντήσει η παρούσα αθλιεστάτη κατάστασις των Ιουδαίων. | 9 Ὅσους δὲ ἠρνοῦντο νὰ μεταβαίνουν καὶ νὰ συμμετέχουν εἰς τὰ ἑλληνικὰ ἔθιμα, νὰ τοὺς θανατώνουν δι' ἐκτελέσεως.Τοιουτοτρόπως καθένας ἠμποροῦσε νὰ ἰδῇ τὴν ἐπικειμένην καὶ ἐπαπειλουμένην ἀθλιεστάτην κατάστασιν. |
| 10 δύο γὰρ γυναῖκες ἀνηνέχθησαν περιτετμηκυῖαι τὰ τέκνα αὐτῶν· τούτων δὲ ἐκ τῶν μαστῶν κρεμάσαντες τὰ βρέφη καὶ δημοσίᾳ περιαγαγόντες αὐτὰς τὴν πόλιν κατὰ τοῦ τείχους ἐκρήμνισαν. | 10 Δυο γυναίκες συνελήφθησαν, διότι είχον κάμει περιτομήν εις τα τέκνα των. Αυτά τα βρέφη οι ειδωλολάτραι τα εκρέμασαν από τους μαστούς των μητέρων, τας περιέφεραν δημοσία ανά την πόλιν και κατόπιν τας εκρήμνισαν από τα τείχη. | 10 Ἐπὶ παραδείγματι, δύο γυναῖκες συνελήφθησαν μὲ τὴν κατηγορίαν ὅτι εἶχαν ὑποβάλει εἰς περιτομὴν τὰ παιδιά τῶων.Οἱ εἰδωλολάτραι λοιπὸν ἐκρέμασαν τὰ βρέφη αὐτὰ ἀπὸ τοὺς μαστοὺς τῶν μητέρων των, τὶς ὁποῖες, ἀφοῦ περιέφεραν εἰς τὴν πόλιν, τὶς κατεκρήμνισαν κατόπιν ἀπὸ τὸ τεῖχος τῆς Ἱερουσαλήμ. |
| 11 ἕτεροι δὲ πλησίον συνδραμόντες εἰς τὰ σπήλαια λεληθότως ἄγειν τὴν ἑβδομάδα, μηνυθέντες τῷ Φιλίππῳ συνεφλογίσθησαν διὰ τὸ εὐλαβῶς ἔχειν βοηθῆσαι ἑαυτοῖς κατὰ τὴν δόξαν τῆς σεμνοτάτης ἡμέρας. | 11 Αλλοι δε οι οποίοι είχαν καταφύγει εις τα εκεί πλησίον σπήλαια, δια να τηρήσουν κρυφίως την αργίαν του Σαβάτου, κατηγγέλθησαν στον Φιλιππον και εκάησαν όλοι, χωρίς να θελήσουν να αμυνθούν δια λόγους τιμής και σεβασμού προς την αγιότητα της ημέρας. | 11 Ἄλλοι Ἰουδαῖοι, οἱ ὁποῖοι εἶχαν καταφύγει καὶ συγκεντρωθῆ εἰς τὰ σπήλαια, ποὺ εὑρίσκοντο κοντὰ εἰς τὴν Ἱερουσαλήμ, διὰ νὰ ἐορτάσουν κρυφὰ τὴν ἀργίαν τοῦ Σαββάτου, ἀφοῦ κατηγγέλθησαν εἰς τὸν Φίλιππον, ἐκάησαν ὅλοι μαζὶ ζωντανοί, ἐπειδὴ ἐδίστασαν νὰ ὑπερασπίσουν τοὺς ἑαυτούς των, ἕνεκα τοῦ σεβασμοῦ ποὺ ἔτρεφαν πρὸς τὴν ἁγιότητα τῆς ἡμέρας τοῦ Σαββάτου, ποὺ ἐπέβαλλε γενικὴν ἀργίαν. |
| 12 Παρακαλῶ οὖν τοὺς ἐντυγχάνοντας τῇδε τῇ βίβλῳ, μὴ συστέλλεσθαι διὰ τὰς συμφοράς, λογίζεσθαι δὲ τὰς τιμωρίας μὴ πρὸς ὄλεθρον, ἀλλὰ πρὸς παιδείαν τοῦ γένους ἡμῶν εἶναι· | 12 Παρακαλώ όμως όσους θα μελετήσουν όσα αναγράφονται στο βιβλίον αυτό, να μη αποκαρδωθούν εξ αιτίας των συμφορών, αλλά να θεωρήσουν αυτάς ότι είναι οχι προς καταστροφήν αλλά προς παιδαγωγίαν του γένους μας. | 12 Καὶ τώρα παρακαλῶ ἐκείνους, ποὺ θὰ μελετήσουν ὅσα ἱστοροῦνται εἰς τὸ βιβλίον αὐτό, νὰ μὴ ἀπογοητευθοῦν ἀπὸ τὶς συμφορὲς αὐτές, ἀλλὰ νὰ μελετήσουν καὶ νὰ ἐμβαθύνουν εἰς ὅλα αὐτὰ καὶ νὰ βεβαιωθοῦν ὅτι οἱ τιμωρίες αὐτὲς μᾶς ἐπεβλήθησαν ὄχι διὰ τὴν καταστροφὴν τοῦ ἰουδαϊκοῦ γένους μας, ἀλλὰ διὰ τὴν διαπαιδαγώγησίν μας. |
| 13 καὶ γὰρ τὸ μὴ πολὺν χρόνον ἐᾶσθαι τοὺς δυσσεβοῦντας, ἀλλ᾿ εὐθέως περιπίπτειν ἐπιτιμίοις, μεγάλης εὐεργεσίας σημεῖόν ἐστιν. | 13 Διότι το να μη αφήνη ο Θεός επί πολύν χρόνον τους αμαρτάνοντας ατιμωρήτους, αλλά να αποστέλλη εναντίον αυτών τιμωρίας, είναι δείγμα μεγάλης ευεργεσίας εκ μέρους του Θεού. | 13 Διότι τὸ νὰ μὴ ἀφήνη ὁ Θεὸς ἐπὶ μακρὸν χρόνον ἀτιμωρήτους τοὺς παρανόμους καὶ δυσσεβεῖς, ἀλλὰ νὰ ἐπιτρέπῃ, ὥστε νὰ τοὺς συναντοῦν εὐθὺς ἀμέσως οἱ πρέπουσες τιμωρίες, εἶναι ἀπόδειξις μεγάλης εὐεργεσίας τοῦ Θεοῦ. |
| 14 οὐ γὰρ καθάπερ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ἐθνῶν ἀναμένει μακροθυμῶν ὁ δεσπότης μέχρι τοῦ καταντήσαντας αὐτοὺς πρὸς ἐκπλήρωσιν ἁμαρτιῶν κολάσαι, οὕτω καὶ ἐφ᾿ ἡμῶν ἔκρινεν εἶναι, | 14 Διότι ο Κυριος και Δεσπότης δεν φέρεται προς ημάς, όπως και προς τα άλλα έθνη, δια τα οποία αναμένει με υπομονήν να εκπληρώσουν το μέτρον των αδικιών των και κατόπιν να τους τιμωρήση. Δεν κρίνει και δεν ενεργεί κατά τον ίδιον τρόπον και προς ημάς ο Θεόν | 14 Διότι ὁ Κύριος δὲν θεωρεῖ πρέπον νὰ συμπεριφέρεται πρὸς ἡμᾶς, ὅπως συμπεριφέρεται ἀπέναντι τῶν ἄλλων ἐθνῶν ἐκεῖνα τὰ περιμένει ὑπομονητικὰ καὶ μακροθυμεῖ, μέχρις ὅτου φθάσουν εἰς τὸ ἀκρότατον ὅριον τῆς ἁμαρτωλότητός των καὶ ὠριμάσὴ πλήρως ἡ κακία των, ὁπότε ἐπεμβαίνει αἰφνιδίως καὶ τὰ τιμωρεῖ.Μὲ ἡμᾶς τοὺς Ἰσραηλίτες ὅμως κρίνει καὶ ἐνεργεῖ διαφορετικά. |
| 15 ἵνα μὴ πρὸς τέλος ἀφικομένων ἡμῶν τῶν ἁμαρτιῶν ὕστερον ἡμᾶς ἐκδικᾷ. | 15 Και δεν μας αφήνει να φθάσωμεν στο ύψος της κακίας εκείνων, ύστερον δε να μας τιμωρήση. | 15 Δι’ ἠμᾶς δὲν περιμένει νὰ κορυφωθῇ ἡ ἁμαρτωλότης μας καὶ νὰ φθάσῃ ἡ κακία μας εἰς τὸν ὕψιστον βαθμὸν καὶ κατόπιν νὰ ἐπέμβῃ διὰ νὰ μᾶς τιμωρήσῃ. |
| 16 διόπερ οὐδέποτε μὲν τὸν ἔλεον αὐτοῦ ἀφ᾿ ἡμῶν ἀφίστησι, παιδεύων δὲ μετὰ συμφορᾶς οὐκ ἐγκαταλείπει τὸν ἑαυτοῦ λαόν. | 16 Δι' αυτό ακριβώς και ποτέ δεν απομακρύνει το έλεος αυτού από ημά και δεν εγκαταλείπει τον λαόν του. | 16 Διὰ τοῦτο λοιπὸν οὐδέποτε μὲν ἀποσύρει τὸ ἔλεος καὶ τὴν εὐσπλαγχνίαν του ἀπὸ ἡμᾶς· ὅταν δὲ μᾶς τιμωρῇ μὲ κάποιαν συμφοράν, ποτὲ δὲν ἐγκαταλείπει τὸν λαόν του. |
| 17 πλὴν ἕως ὑπομνήσεως ταῦθ᾿ ἡμῖν εἰρήσθω· δι᾿ ὀλίγων δ᾿ ἐλευστέον ἐπὶ τὴν διήγησιν. | 17 Αυτά λέγονται εις υπόμνησιν της μεγάλης αυτής αληθείας. Μετά δε τα ολίγα αυτά ας επανέλθωμεν τώρα εις την διήγησίν μας. | 17 Ἀρκετὰ ὅμως τὰ ὅσα ἐλέχθησαν διὰ τὴν ὑπομονὴν τῆς ἀληθείας αὐτῆς.Μετὰ τὴν σύντομον λοιπὸν αὐτὴν παρέκβασιν ἂς ἔλθωμεν καὶ πάλιν εἰς τὴν ἐξιστόρησιν τῶν γεγονότων. |
| 18 ᾿Ελεάζαρός τις τῶν πρωτευόντων γραμματέων, ἀνὴρ ἤδη προβεβηκὼς τὴν ἡλικίαν καὶ τὴν πρόσοψιν τοῦ προσώπου κάλλιστος τυγχάνων, ἀναχανὼν ἠναγκάζετο φαγεῖν ὕειον κρέας. | 18 Ενας από τους πρώτους γραμματείς της χώρας, Ελεάζαρος ονόματι, ετύχαινε να είναι προχωρημένος πλέον εις την ηλικίαν και με εξωτερικήν εμφάνισιν επιβλητικήν. Αυτός εξηναγκάζετο βιαίως να ανοίξη το στόμα του, δια να φάγη κρέας χοιρινόν. | 18 Ὁ Ἐλεάζαρος, ἕνας ἀπὸ τοὺς ἔχοντας τὰ πρωτεῖα γραμματεῖς, ἄνδρας προχωρημένος ἤδη εἰς τὴν ἡλικίαν, μὲ πρόσωπον φωτεινὸν καὶ μὲ ἐμφάνισιν πάρα πολὺ εὐγενῆ καὶ ἐπιβλητικήν, ἐξηναγκάζετο νὰ ἀνοίξῃ τὸ στόμα του καὶ νὰ φάγῃ χοιρινὸν κρέας, τὸ ὁποῖον ἀπηγόρευεν ὁ Μωσαϊκὸς νόμος. |
| 19 ὁ δὲ τὸν μετ᾿ εὐκλείας θάνατον μᾶλλον ἢ τὸν μετὰ μύσους βίον ἀναδεξάμενος, αὐθαιρέτως ἐπὶ τὸ τύμπανον προσῆγε, προπτύσας δὲ | 19 Αλλ' αυτός επροτίμησε μάλλον τον ένδοξον θάνατον παρά μίαν βδελυράν ζωήν, και εβάδισεν αυτοπροαιρέτως προς το βασανιστικόν όργανον του μαρτυρικού θανάτου και απέπτυσε το κρέας. | 19 Αὐτὸς ὅμως, ἀφοῦ ἐπροτίμησε νὰ δεχθῇ μᾶλλον τὸν ἔνδοξον θάνατον, παρὰ τὴν βδελυρὰν καὶ γεμάτην ἐντροπὴν καὶ ἐξευτελισμὸν ζωήν, ἔπτυσε τὸ χοιρινὸν κρέας καὶ ἐπροχώρησε θεληματικῶς εἰς τὸ βασανιστικὸν ὄργανον, ποὺ ἐλέγετο τύμπανον. |
| 20 καθ᾿ ὃν ἔδει τρόπον προσέρχεσθαι τοὺς ὑπομένοντας ἀμύνεσθαι, ὧν οὐ θέμις γεύσασθαι διὰ τὴν πρὸς τὸν ζῆν φιλοστοργίαν. | 20 Επροχώρησε δε προς τον θάνατον, όπως εκείνοι που έχουν πάρει σταθεράν την απόφασιν να αρνηθούν ο,τι δεν επιτρέπεται να γευθή κανείς, όσην αγάπην και αν έχουν προς την ζωήν. | 20 Καὶ ἐπροχώρησεν εἰς τὸ μαρτύριον μὲ τὸν τρόπον, ποὺ ἔπρεπε νὰ βαδίσουν ὅλοι, ὅσοι εἶχαν τὴν ἀπόφασιν καὶ τὸ θάρρος νὰ ἀμυνθοῦν καὶ νὰ ἀρνηθοῦν νὰ φάγουν τροφές, τὶς ὁποῖες δὲν τοὺς ἐπετρέπετο ἀπὸ τὸν Νόμον νὰ γευθοῦν, ἔστω καὶ ἂν αὐτὸ τὸ ἀπαιτοῦσε ἡ ἀγάπη πρὸς τὴν ζωήν. |
| 21 οἱ δὲ πρὸς τῷ παρανόμῳ σπλαγνισμῷ τεταγμένοι διὰ τὴν ἐκ τῶν παλαιῶν χρόνων πρὸς τὸν ἄνδρα γνῶσιν ἀπολαβόντες αὐτὸν κατ᾿ ἰδίαν παρεκάλουν ἐνέγκατα κρέα, οἷς καθῆκον αὐτῷ χρήσασθαι, δι᾿ αὐτοῦ παρασκευασθέντα, ὑποκριθῆναι δὲ ὡς ἐσθίοντα τὰ ὑπὸ τοῦ βασιλέως προστεταγμένα τῶν ἀπὸ τῆς θυσίας κρεῶν, | 21 Οι τεταγμένοι δε ειδωλολάτραι, που προΐσταντο εις τα παράνομα αυτά συμπόσια των θυσιών, επειδή από μακρού χρόνου είχαν γνωρίσει και εκτιμήσει τον άνδρα, τον παρέλαβαν ιδιαιτέρως και τον παρεκάλουν να φέρη αυτός κρέατα από εκείνα τα οποία επιτρέπεται να φάγη και αφού τα παρασκευάσουν επίτηδες δι' αυτόν, να υποκριθή ότι τρώγει τα υπό του βασιλέως διαταχθέντα κρέατα από τας ειδωλολατρικάς θυσίας· | 21 Ἐκεῖνοι δὲ ἀπὸ τοὺς ἐθνικούς, οἱ ὁποῖοι κατεῖχαν ἀνωτέραν ἐξουσίαν καὶ ὡρίσθησαν ὑπεύθυνοι διὰ τὴν ἐπιστασίαν εἰς τὴν παράνομον καὶ ἱερόσυλον διὰ τοὺς Ἰουδαίους εἰδωλολατρικὴν ἑορτὴν μὲ θυσίες εἰς τὰ εἴδωλα καὶ συμπόσια, ἐπειδὴ ἐγνώριζαν ἀπὸ πολλὰ χρόνια τὸν Ἐλεάζαρον, τὸν ἐπῆραν ἰδιαιτέρως καὶ τὸν παρακαλοῦσαν νὰ τοῦ φέρουν κρέατα, τὰ ὁποῖα ὁ Νόμος τοῦ ἐπέτρεπε νὰ φάγῃ· ἀφοῦ δὲ τὰ παρασκευάσῃ ὁ ἴδιος, νὰ ὑποκριθῇ ἁπλῶς ὅτι τρώγει τὰ κρέατα τῶν εἰδωλολατρικῶν θυσιῶν, ὅπως εἶχε διαταχθῇ ἀπὸ τὸν βασιλιᾶ. |
| 22 ἵνα τοῦτο πράξας ἀπολυθῇ τοῦ θανάτου καὶ διὰ τὴν ἀρχαίαν πρὸς αὐτοὺς φιλίαν τύχῃ φιλανθρωπίας. | 22 ώστε να πράξη τούτο και να απαλλαγή από την θανατικήν καταδίκην. Αυτό δε του το επρότειναν δια την αρχαίαν προς αυτούς φιλίαν του και ήθελαν να τύχη της φιλανθρώπου αυτής συμπεριφοράς. | 22 Ἔτσι ὁ Ἐλεάζαρος, ἀφοῦ θὰ ἔπραττε τοῦτο, θὰ ἐγλύτωνε ἀπὸ τὸν θάνατον καί, χάρις εἰς τὴν παλαιὰν πρὸς αὐτοὺς φιλίαν, θὰ ἐπωφελεῖτο τῆς ἐπιεικείας καὶ φιλανθρώπου εὐσπλαγχνίας των. |
| 23 ὁ δὲ λογισμὸν ἀστεῖον ἀναλαβὼν καὶ ἄξιον τῆς ἡλικίας καὶ τῆς τοῦ γήρως ὑπεροχῆς καὶ τῆς ἐπικτήτου καὶ ἐπιφανοῦς πολιᾶς καὶ τῆς ἐκ παιδὸς καλλίστης ἀναστροφῆς, μᾶλλον δὲ τῆς ἁγίας καὶ θεοκτίστου νομοθεσίας ἀκολούθως ἀπεφῄνατο, ταχέως λέγων προπέμπειν εἰς τὸν ᾅδην. | 23 Αυτός όμως εσκέφθη με πολλήν σύνεσιν και έλαβεν απόφασιν αξίαν της ηλικίας του, της υπεροχής που του έδιδαν τα γηρατεία του, της λευκανθείσης κόμης του στους αγώνας της αρετής, της αγωγής της αρίστης που είχε λάβει από της παιδικής του ηλικίας και προ παντός έλαβεν υπ' όψιν την αγίαν νομοθεσίαν, που εδόθη από αυτόν τον ίδιον τον Θεόν, απήντησεν ως ακολούθως, λέγων να τον στείλουν χωρίς αργοπορίαν στον άδην. | 23 Ἀλλ’ ὁ Ἐλεάζαρος ἐσκέφθη μὲ σοφίαν καὶ σύνεσιν καὶ ἔλαβεν ἀπόφασιν ἔντιμον καὶ ἐξαίρετον ἀπόφασιν ἀνταξίαν τῆς μεγάλης ἡλικίας του καὶ τῆς ὑπεροχῆς, τοῦ κύρους καὶ τῆς ἀξιοπρεπείας, ποὺ τοῦ προσέδιδε τὸ γῆρας· ἀπόφασιν ἀνταξίαν τῆς ἀποκτηθείσης πλέον ἀρετῆς καὶ πείρας, ποὺ τοῦ προσέδιδαν τὰ λευκὰ μαλλιά.Ἦταν ἐπίσης σύμφωνος πρὸς τὴν ἀρίστην ἀναστροφήν, ποὺ ἔδειξεν ἀπὸ μικρὸ παιδί, ἀλλὰ περισσότερον ὅλων ἦταν σύμφωνος πρὸς τὴν ἁγίαν νομοθεσίαν, ἡ ὁποία ὡρίσθη καὶ ἐδόθη ἀπὸ τὸν Θεόν.Διὰ τοῦτο ἀπάντησε ἀμέσως: Στεῖλτε με γρήγορα εἰς τὸν ἅδην (τὸν τάφον). |
| 24 οὐ γὰρ τῆς ἡμετέρας ἡλικίας ἄξιόν ἐστιν ὑποκριθῆναι, ἵνα πολλοὶ τῶν νέων ὑπολαβόντες ᾿Ελεάζαρον τὸν ἐνενηκονταετῆ μεταβεβηκέναι εἰς ἀλλοφυλισμὸν | 24 “Δεν είναι αξιοπρεπές δια την ηλικίαν μου να υποκριθώ· και τούτο δια να μη νομίσουν πολλοί από τους νεαρούς Ιουδαίους, ότι εγώ ο ενενηκοντούτης Ελεάζαρος μετεπήδησα και ησπάσθην τας ειδωλολατρικάς συνηθείας. | 24 Διότι δὲν εἶναι ἀντάξιον τῆς ἰδικῆς μας ἡλικίας νὰ ὑποκριθῶ, ὥστε νὰ ὑποθέσουν πολλοὶ ἀπὸ τοὺς νέους ὅτι ὁ ἡλικίας ἐνενῆντα ἐτῶν Ἐλεάζαρος ἔχει ἀποστατήσει καὶ ἔχει ἀποδεχθῇ τὰ ἤθη, τὰ ἔθιμα καὶ τὴν θρησκείαν τῶν εἰδωλολατρῶν, |
| 25 καὶ αὐτοὶ διὰ τὴν ἐμὴν ὑπόκρισιν καὶ διὰ τὸν μικρὸν καὶ ἀκαριαῖον ζῆν πλανηθῶσι δι᾿ ἐμέ, καὶ μύσος καὶ κηλῖδα τοῦ γήρως κατακτήσομαι. | 25 Εάν κάτι τέτοιο πράξω, αυτοί λόγω της ιδικής μου υποκρισίας, δια να ζήσω ένα μικρόν υπόλοιπον της παρούσης ζωής, θα παραπλανηθούν εξ αιτίας μου και έτσι εγώ θα αποκτήσω την βδελυράν αυτήν κηλίδα στον καιρόν των γηρατείων μου. | 25 ὁπότε οἰ νέοι αὐτοί, ἐξ αἰτίας τῆς ἰδικῆς μου ὑποκρισίας καὶ προκειμένου νὰ ζήσω ἀκόμη διὰ μικρὸν καὶ ἐλαχιστότατον χρόνον, νὰ παραπλανηθοῦν ἐξ αἰτίας μου, καὶ ἔτσι νὰ κερδήσω τώρα εἰς τὴν γεροντικήν μου ἡλικίαν ἀηδίαν, βδελυγμίαν καὶ κηλῖδα. |
| 26 εἰ γὰρ καὶ ἐπὶ τοῦ παρόντος ἐξελοῦμαι τὴν ἐξ ἀνθρώπων τιμωρίαν, ἀλλὰ τὰς τοῦ Παντοκράτορος χεῖρας οὔτε ζῶν οὔτε ἀποθανὼν ἐκφεύξομαι. | 26 Αλλά και εάν διαφύγω επί του παρόντος την τιμωρίαν των ανθρώπων, δεν θα αποφύγω τα χέρια του Παντοκράτορος Θεού, ούτε ζων ούτε αποθανών. | 26 Διότι καὶ ἂν ἀκόμη γλυτώσω πρὸς τὸ παρὸν τὴν τιμωρίαν τῶν ἀνθρώπων, δὲν θὰ ξεφύγω ὅμως ἀπὸ τὰ χέρια τοῦ Παντοκράτορος Θεοῦ οὔτε εἰς τὴν ζωὴν αὐτὴν οὔτε μετὰ θάνατον. |
| 27 διόπερ ἀνδρείως μὲν νῦν διαλλάξας τὸν βίον τοῦ μὲν γήρως ἄξιος φανήσομαι, | 27 Δια τούτο, εάν τώρα ηρωϊκώς και ανδρείως δια την πίστιν μου τελειώσω την ζωήν μου, θα αναδειχθώ άξιος των γηρατείων μου, | 27 Διὰ τοῦτο λοιπόν, ἐὰν μὲν τώρα ἀνταλλάξω τὴν ζωὴν αὐτὴν μὲ γενναῖον θάνατον, θὰ ἀποδειχθῶ ἄξιος τῶν γηρατειῶν μου, |
| 28 τοῖς δὲ νέοις ὑπόδειγμα γενναῖον καταλελοιπὼς εἰς τὸ προθύμως καὶ γενναίως ὑπὲρ τῶν σεμνῶν καὶ ἁγίων νόμων ἀπευθανατίζειν. τοσαῦτα δὲ εἰπὼν ἐπὶ τὸ τύμπανον εὐθέως ἦλθε. | 28 εις δε τους νέους θα αφήσω γενναίον παράδειγμα, ώστε αυτοί προθύμως και γενναίως να θυσιάζουν ενδόξως την ζωήν των, υπέρ των σεμνών και αγίων νόμων”. Αυτά δε αφού είπε εβάδισε κατ' ευθείαν προς το τύμπανον, το μαρτυρικόν όργανον. | 28 εἰς δὲ τοὺς νέους θὰ ἔχω ἀφήσει παράδειγμα ἡρωϊκὸν καὶ λαμπρόν, τὸ ὁποῖον θὰ τοὺς διδάσκῃ νὰ ἀποθνήσκουν προθύμως καὶ γενναίως ὑπὲρ τῶν σεμνῶν καὶ ἁγίων νόμων μας.Καὶ ἀφοῦ εἶπεν ὅλα αὐτά, ἐβάδισεν εὐθὺς ἀμέσως εἰς τὸ βασανιστικὸν ὄργανον, ποὺ ἐλέγετο τύμπανον. |
| 29 τῶν δὲ ἀγόντων τὴν μικρῷ πρότερον εὐμένειαν πρὸς αὐτὸν εἰς δυσμένειαν μεταβαλόντων διὰ τὸ τοὺς προειρημένους λόγους, ὡς αὐτοὶ διελάμβανον, ἀπόνοιαν εἶναι, | 29 Εκείνοι δέ, που θα τον ωδηγούσαν στο μαρτύριον μετέβαλαν την προτέραν αυτών ευμένειαν εις σκληρότητα, επειδή εθεώρησαν τους λόγους, που προηγουμένως ελέχθησαν, ως προϊόντα γεροντικής ανοίας. | 29 Ἐκεῖνοι δέ, οἱ ὁποῖοι τὸν ὠδηγοῦσαν καὶ οἱ ὁποῖοι πρὶν ἀπὸ λίγο τοῦ ἔδειξαν φιλίαν καὶ εὐμένειαν, τώρα ἐστράφησαν ἐναντίον του μετὰ ἀπὸ τὴν προαναφερθεῖσαν ὁμολογίαν καὶ διακήρυξίν του, τὴν ὁποίαν αὐτοὶ ἐξελάμβαναν ὡς καθαρὰν τρέλλα καὶ γεροντικὴν ἄνοιαν. |
| 30 μέλλων δὲ ταῖς πληγαῖς τελευτᾶν, ἀναστενάξας εἶπε· τῷ Κυρίῳ τῷ τὴν ἁγίαν γνῶσιν ἔχοντι φανερόν ἐστιν ὅτι δυνάμενος ἀπολυθῆναι τοῦ θανάτου, σκληρὰς ὑποφέρω κατὰ τὸ σῶμα ἀλγηδόνας μαστιγούμενος, κατὰ ψυχὴν δὲ ἡδέως διὰ τὸν αὐτοῦ φόβον ταῦτα πάσχω. | 30 Οταν δε έφθασεν η στιγμή να αποθάνη από τας μαρτυρικάς πληγάς ανεστέναξε και είπεν· “Είναι ολοφάνερον στον Κυριον, ο οποίος έχει την αγίαν και αληθή γνώσιν, ότι καίτοι ημπορούσα να διαφύγω τον μαρτυρικόν θάνατον, υποφέρω σκληρούς πόνους κατά το σώμα μαστιγούμενος, αλλά κατά την ψυχήν ευχαρίστως υπομένω αυτά δια τον σεβασμόν μου προς τον Θεόν”. | 30 Ἐκεῖνος ὅμως, ὅταν ἦταν πλέον σχεδὸν νεκρὸς ἀπὸ τὶς πληγές, ποὺ τοῦ ἐπροξένησε τὸ μαρτύρων εἰς τὸ τύμπανον, ἀφοῦ ἀναστέναξε βαθιά, εἶπεν: Εἰς τὸν Κύριον, ὁ ὁποῖος κατέχει ὅλην τὴν ἁγίαν γνῶσιν, εἶναι φανερὸν καὶ γνωστὸν ὅτι, ἂν καὶ ἠμποροῦσα νὰ σωθῶ ἀπὸ τὸν θάνατον, ἐν τούτοις ὑποφέρω κατὰ τὸ σῶμα μου τοὺς φοβεροὺς πόνους ἀπὸ τὶς μαστιγώσεις εἰς τὸ τύμπανον ὅμως Ἐκεῖνος γνωρίζει ὅτι τὰ ὑποφέρω ὅλα αὐτὰ μὲ εὐχάριστον διάθεσιν διὰ τὸν ἅγιον φόβον καὶ τὸν βαθύτατον σεβασμόν, ποὺ τρέφω πρὸς Αὐτόν. |
| 31 καὶ οὗτος οὖν τοῦτον τὸν τρόπον μετήλλαξεν, οὐ μόνον τοῖς νέοις, ἀλλὰ καὶ τοῖς πλείστοις τοῦ ἔθνους τὸν ἑαυτοῦ θάνατον ὑπόδειγμα γεναιότητος καὶ μνημόσυνον ἀρετῆς καταλιπών. | 31 Αυτός λοιπόν ο γέρων έτσι εξεδήμησεν άφησας με τον ηρωϊκόν του θάνατον παράδειγμα θάρρους και αρετήν άξιον μνήμης και μιμήσεως, οχι δε μόνον δια τους νεαρούς Ιουδαίους, αλλά και δια τους πλείστους του έθνους, δι' όλον τον λαόν. | 31 Αὐτὸς λοιπὸν ὁ γέρων Ἐλεάζαρος ἀπέθανε μὲ τέτοιον τρόπον.Καὶ ἀφῆκεν ἔτσι ὄχι μόνον εἰς τοὺς νεαροὺς Ἰουδαίους, ἀλλὰ καὶ εἰς τοὺς περισσοτέρους τοῦ ἔθνους του τὸν μαρτυρικὸν του θάνατον ὡς παράδειγμα θάρρους καὶ γενναιότητος καὶ ὡς μνημόσυνον ἀρετῆς καὶ ὁσιότητος. |
