Συγγραφέας: Ὁ Ἰάκωβος, ὁ ἐπικαλούμενος καί «δίκαιος» καί ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται ἀπό τόν Παῦλο μαζί μέ τόν Κηφᾶ καί τόν Ἰωάννη ὡς «στύλοι στήν ἐκκλησία τῆς Ἱερουσαλήμ» (Γαλάτας β΄ 9). Φαίνεται ὅτι ὁ Ἰάκωβος ὑπῆρξε, σάν ἕνας θρησκευτικός ἄνθρωπος πού ἦταν, αὐστηρός τηρητής τοῦ νόμου (Πράξεις κα΄ 18-24).

Χρονολογία: Ἡ παράδοση τοποθετεῖ τόν μαρτυρικό θάνατο τοῦ Ἰακώβου στό 62 μ.Χ., ἀλλά ἡ ἐπιστολή του δέν δείχνει κανένα ἴχνος ἀπό τίς πλατύτερες ἀποκάλυψεις ἀναφορικά μέ τήν ἐκκλησία καί τίς ξεχωριστές διδασκαλίες περί χάριτος πού ἔκανε ὁ ἀπόστολος Παῦλος, οὔτε ἀκόμα τίποτε ἀπό τίς συζητήσεις ἀναφορικά μέ τή σχέση τῶν ἐξ εἰδολωλατρῶν πιστῶν μέ τό νόμο τοῦ Μωϋσέως, πού ἔλαβαν χώρα στήν πρώτη σύνοδο (Πράξεις ιε΄) κατά τήν ὁποία ἐξέχουσα θέση εἶχε ὁ Ἰάκωβος. Τά ὡς ἄνω μᾶς ὁδηγοῦν στό συμπέρασμα‚ ὅτι ἡ ἐπιστολή γράφτηκε πολύ νωρίς. Ἀδίστακτα μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἡ ἐπιστολή τοῦ Ἰακώβου εἶναι ἴσως « Ἡ πρώτη ἐπιστολή πρός τούς χριστιανούς».

Θέμα: Ἡ φράση «τάς δώδεκα φυλάς τάς διεσπαρμένας», δέν ἐννοεῖ τούς Ἑβραίους, ἀλλά τούς ἐξ Ἰουδαίων Χριστιανούς τῆς Διασπορᾶς. Ἡ Ἐκκλησία ἄρχισε μέ τέτοιους (Πράξεις β΄ 5- 11) καί ὁ Ἰάκωβος πού φαίνεται δέν εἶχε ἐγκαταλείψει τήν Ἱερουσαλήμ, θά ἔνοιωσε μιά ἰδιαίτερη ποιμαντορική εὐθύνη γι’ αὐτά τά διασκορπισμένα πρόβατα. Αὐτοί ἀκόμα ἐσύχναζαν στίς συναγωγές ἤ μέ αὐτό τό ὄνομα ἀποκαλοῦσαν τίς συναθροίσεις τῶν (Ἰακώβου β΄ 2). Γίνεται δέ φανερό ἀπό τό Ἰακώβου β΄ 1 - 8 ὅτι αὐτοί ἀκόμα χρησιμοποιοῦσαν τά δικαστήρια τῆς Συναγωγῆς γιά τήν ἐκδίκαση τῶν ζητημάτων πού ἀνεφύοντο μεταξύ τους. Ἡ σκέψη, ὅτι ὁ Ἰάκωβος β΄ 14 - 26 εἶναι μιά πολεμική κατά τῶν διδασκαλιῶν τοῦ Παύλου περί δικαιώσεως, δέν εὐσταθεῖ. Διότι οὔτε ἡ πρός Γαλάτας, οὔτε ἡ πρός Ρωμαίους εἶχε ἀκόμα γραφτεῖ. Τό θέμα, λοιπόν, τῆς ἐπιστολῆς τοῦ Ἰακώβου εἶναι «Θρησκεία» (ἡ ἐξωτερίκευση τῆς θρησκευτικότητος σέ ὑπηρεσία) ὡς ἔκφραση καί ἀπόδειξη τῆς πίστεως. Δέν διδάσκει ὅτι τά ἔργα εἶναι ἐναντίον τῆς πίστεως, ἀλλά ὅτι ἡ ἀληθινή πίστη παράγει τά ἔργα.

Ὑπάρχουν πέντε ὑποδιαιρέσεις τῆς ἐπιστολῆς:

Ι. Ἡ δοκιμή τῆς πίστεως, α΄ 1-β΄ 26.
ΙΙ. Ἡ πραγματικότητα τῆς πίστεως δοκιμαζομένη ἀπό τή γλῶσσα, γ΄ 1-18.
ΙΙΙ. Ἡ ἐπίπληξη τῆς κοσμικότητας, δ΄ 1-17.
IV. Οἱ πλούσιοι προειδοποιοῦνται, ε΄ 1-6.
V. Προτροπές, ε΄ 7-20.