Ο Νεομάρτυς Ζαχαρίας καταγόταν από τα μέρη της Άρτας. Σε μικρή ηλικία εξισλαμίσθηκε και ήρθε στις Παλαιές Πάτρες όπου εξασκούσε την τέχνη του γουναρά. Όμως μετανόησε που αλλαξοπίστησε. Έτσι, αφού ήλθε σε μετάνοια, βρήκε κάποιο πνευματικό στον οποίο εξομολογήθηκε το αμάρτημα της εξωμοσίας του και ζήτησε την ευλογία να πορευθεί προς το μαρτύριο.
Ο πνευματικός, φοβούμενος μήπως ο Μάρτυρας δειλιάσει κατά την διάρκεια των βασανιστηρίων, τον απέτρεπε. Τότε ο Άγιος αποκρίθηκε στον πνευματικό και του είπε: «Έχω τόση δίψα να βασανισθώ για τον Χριστό, όπου επιθυμώ να λάβω, αν ήταν δυνατόν, και περισσότερα βασανιστήρια, από αυτά που μου ανέφερες». Προ των λόγων αυτών της δυνάμεως της πίστεως και της αγάπης στον Χριστό, πνευματικός μετέδωσε τα Άχραντα Μυστήρια στον Άγιο και τον ευλόγησε.
Ο Άγιος πήγε στο εργαστήριό του, πούλησε όλα του τα υπάρχοντα τα οποία έδωσε ελεημοσύνη στους πτωχούς και παρουσιάσθηκε στον κριτή, ενώπιον του οποίου ομολόγησε στην πίστη του στον Χριστό. Παρά τις κολακείες, εκείνος επέμενε σθεναρά στην ομολογία του. Έτσι τον έκλεισαν στην φυλακή και τον βασάνισαν επί πολλές ημέρες. Εκείνος υπέμεινε τα φρικτά μαρτύρια με πνευματική ανδρεία και αξιοθαύμαστη καρτερία, για να παραδώσει το πνεύμα του το 1782 μ.Χ.
Η τοπική Εκκλησία της Άρτας εορτάζει την μνήμη του και εικόνα του φυλάσσεται στην ιερά μονή Κάτω Παναγιάς Άρτας. Την μνήμη του πανηγυρίζει επίσης και η τοπική Εκκλησία των Πατρών, αφού ο Άγιος εργάσθηκε εκεί.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Τῆς Ἄρτης ἀγλάισμα, καὶ Νεομάρτυς κλεινός, ἐν Πάτραις ὡς ἤθλησας, ὑπὲρ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, ἐδείχθης μακάριε, οὐ γὰρ τὸν τρώσοντα σέ, καθελῶν δι’ ἀγώνων, γέρας ἐδέξω θεῖον, Ἀθλητὰ Ζαχαρία, πρεσβεύων ὑπὲρ πάντων ἠμῶν τῶν εὐφημούντων σε.
Έτερον Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ήχος πλ. α’. Τον Συνάναρχον Λόγον.
Τον πανεύφημον μάρτυν Χριστού υμνήσωμεν, Ζαχαρίαν τον νέον, Άρτης το βλάστημα, ότι ενήθλησε στερρώς υπέρ της πίστεως Χριστού και ανόμων ταις χερσί, ραβδισθείς και τανυσθείς, μαρτύριον ανεδέχθη. Τελειωθείς δε εν Πάτραις Χριστώ πρεσβεύει του σωθήναι ημάς.
(Ποιηθέν υπό Μητροπολίτου Πατρών Νικοδήμου την 19/01/1992 μ.Χ.).
Μεγαλυνάριον
Χαίροις Νεομάρτυς του Ιησού, Άρτης σεπτός γόνος, και Πατέρων ο στηριγμός΄ χαίροις Ζαχαρία, Αγγέλων συμπολίτα, μεθ' ων ημίν εξαίτει, το θείον έλεος.
