Η Οσιοπαρθενομάρτυς Φιλοθέα, γεννήθηκε στο Μολύβοτο της Παμφυλίας στη Μικρά Ασία. Οι γονείς της, πατρίκιος Ιωάννης και Ειρήνη, της έδωσαν Χριστιανική ανατροφή. στη σπουδή των ιερών γραμμάτων σημείωσε μεγάλη πρόοδο και είχε αποστηθίσει την Αγία Γραφή. Από την παιδική της ηλικία επιδόθηκε στον ασκητικό βίο και την άσκηση. Όταν έγινε δέκα τεσσάρων ετών υποχρεώθηκε, χωρίς την θέλησή της, να νυμφευθεί κάποιον δεκαεπταετή που ονομαζόταν Κωνσταντίνος. Κατόρθωσε όμως να πείσει το σύζυγό της να διατηρήσουν την αγνότητά τους και μέσα στο γάμο, μιμούμενοι το παράδειγμα του Οσίου Αμμούν (τιμάται 4 Οκτωβρίου) και της συζύγου του.
Η Φιλοθέα έχασε νωρίς τους γονείς της, τη μητέρα της σε ηλικία τριών ετών και τον πατέρα της λίγο καιρό μετά τον γάμο της. Ο σύζυγός της χειροτονήθηκε πρεσβύτερος, αλλά και αυτός πέθανε μετά από έξι έτη έγγαμου βίου. Η Φιλοθέα, αφού απελευθέρωσε τους δούλους της οικογένειας και διαμοίρασε τα πλούτη σε φτωχούς, εκκλησίες και μοναστήρια, μαζί με μία δούλη της αποσύρθηκε σε ένα νησί της λίμνης, που βρισκόταν κοντά στο Μολύβοτο.
Καθημερινές της ενασχολήσεις ήταν η νηστεία, η αγρυπνία και η προσευχή. Η φήμη των αρετών και της θεοφιλούς βιοτής της διαδόθηκε στις γύρω περιοχές. Η Οσία ανέλαβε ακόμη και το έργο της στηρίξεως των Χριστιανών και της κατατροπώσεως των ειδωλολατρών, όταν επανήλθαν στο προσκήνιο η ειδωλολατρία και οι διωγμοί. Ο Θεός της δώρισε το θαυματουργικό χάρισμα.
Η Οσία, τέσσερις ημέρες πρό της κοιμήσεώς της, κάλεσε τους ιερείς της περιοχής και τους έδωσε τις τελευταίες υποθήκες της. Κοιμήθηκε με ειρήνη και το ιερό λείψανο αυτής ενταφιάσθηκε στο ναό της Υπεραγίας Θεοτόκου, που ήταν γνωστός και ως Αγία Σοφία. Τα ιερά λείψανα της Οσίας μετακομίσθηκαν από την Ανατολική Θράκη στο Τύρνοβο, την πρωτεύουσα του Β' Βουλγαρικού Κράτους, με πρωτοβουλία του βασιλέως Ιωαννικίου ή Καλοϊωάννου (1197 - 1207 μ.Χ.), ο οποίος εκμεταλλεύθηκε τη δεινή θέση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μετά την Δ' Σταυροφορία και κατέλαβε αρκετά εδάφη της. Τα ιερά λείψανα τα συνόδευσε τιμητικό στρατιωτικό άγημα και τα υποδέχθηκε ο τότε Αρχιεπίσκοπος Τυρνόβου. Στην πορεία έγιναν πολλές θαυματουργικές θεραπείες ασθενών. Θεραπεύθηκε και ο επικεφαλής του αγήματος αξιωματικός Θεόδωρος. τα ιερά λείψανα τοποθετήθηκαν στο ναό της Υπεραγίας Θεοτόκου, της καλουμένης Τέμνισκας, μέσα στο Τύρνοβο.
Μετά την άλωση του Τυρνόβου (1393 μ.Χ.) από τους Οθωμανούς Τούρκους, οι Βούλγαροι του Βιδυνίου ενδιαφέρθηκαν να μεταφέρουν τα ιερά λείψανα της Οσίας Φιλοθέας από το Τύρνοβο στην πρωτεύουσα του κρατιδίου τους, αφού στη βασιλεύουσα πόλη, το Τύρνοβο, δεν υπήρχε ούτε πολιτική ούτε πνευματική ηγεσία των Βουλγάρων. Ο τελευταίος Πατριάρχης της Εκκλησίας της Βουλγαρίας Ευθύμιος, είχε υποχρεωθεί να πάρει τον δρόμο της εξορίας. το γεγονός της μετακομιδής έλαβε χώρα δύο έτη μετά την άλωση του Τυρνόβου, δηλαδή το 1395 μ.Χ. Η μετακομιδή των λειψάνων έγινε με πανηγυρικό τρόπο και η Οσία Φιλοθέα από την στιγμή εκείνη κατέστη προστάτιδα και μεσίτρια των Βουλγάρων πιστών του βασιλείου του Βιδυνίου.
Το 1396 μ.Χ. υπήρξε μοιραίο και για το Βιδύνιο. Οι Οθωμανοί Τούρκοι κατόρθωσαν να καταλύσουν και το τελευταίο αυτό βασίλειο των Βουλγάρων και να κυριαρχήσουν σε όλη την έκταση της Βουλγαρίας. Μέσα στη δίνη και το χαλασμό της αλώσεως χάθηκαν και τα ίχνη των ιερών λειψάνων της Οσίας Φιλοθέας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα ανακαλύπτουμε με βεβαιότητα στο δεύτερο ήμισυ του 16ου αιώνος μ.Χ. στην πόλη Άρτζες της Ουγγροβλαχίας.
