¹⁰ ἡ γὰρ κατὰ Θεὸν λύπη μετάνοιαν εἰς σωτηρίαν ἀμεταμέλητον κατεργάζεται· ἡ δὲ τοῦ κόσμου λύπη θάνατον κατεργάζεται. ¹¹ ἰδοὺ γὰρ αὐτὸ τοῦτο, τὸ κατὰ Θεὸν λυπηθῆναι ὑμᾶς, πόσην κατειργάσατο ὑμῖν σπουδήν, ἀλλὰ ἀπολογίαν, ἀλλὰ ἀγανάκτησιν, ἀλλὰ φόβον, ἀλλὰ ἐπιπόθησιν, ἀλλὰ ζῆλον, ἀλλὰ ἐκδίκησιν! ἐν παντὶ συνεστήσατε ἑαυτοὺς ἁγνοὺς εἶναι τῷ πράγματι. ¹² ἄρα εἰ καὶ ἔγραψα ὑμῖν, οὐχ εἵνεκεν τοῦ ἀδικήσαντος, οὐδὲ εἵνεκεν τοῦ ἀδικηθέντος, ἀλλ’ εἵνεκεν τοῦ φανερωθῆναι τὴν σπουδὴν ὑμῶν τὴν ὑπὲρ ἡμῶν πρὸς ὑμᾶς ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. ¹³ Διὰ τοῦτο παρεκεκλήμεθα. ἐπὶ δὲ τῇ παρακλήσει ὑμῶν περισσοτέρως μᾶλλον ἐχάρημεν ἐπὶ τῇ χαρᾷ Τίτου, ὅτι ἀναπέπαυται τὸ πνεῦμα αὐτοῦ ἀπὸ πάντων ὑμῶν· ¹⁴ ὅτι εἴ τι αὐτῷ ὑπὲρ ὑμῶν κεκαύχημαι, οὐ κατῃσχύνθην, ἀλλ’ ὡς πάντα ἐν ἀληθείᾳ ἐλαλήσαμεν ὑμῖν, οὕτω καὶ ἡ καύχησις ἡμῶν ἡ ἐπὶ Τίτου ἀλήθεια ἐγενήθη. ¹⁵ καὶ τὰ σπλάγχνα αὐτοῦ περισσοτέρως εἰς ὑμᾶς ἐστιν ἀναμιμνησκομένου τὴν πάντων ὑμῶν ὑπακοήν, ὡς μετὰ φόβου καὶ τρόμου ἐδέξασθε αὐτόν. ¹⁶ χαίρω ὅτι ἐν παντὶ θαρρῶ ἐν ὑμῖν.

¹⁰ Τουναντίον μάλιστα ὠφελήθητε πνευματικῶς. Διότι ἡ λύπη, ποὺ εἶναι σύμφωνος πρὸς τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα μετάνοιαν, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ εἰς σωτηρίαν. Καὶ ἐκεῖνος, ποὺ αἰσθάνεται τὴν μετάνοιαν αὐτήν, δὲν θὰ μεταμεληθῇ ποτὲ διὰ τὴν μεταβολὴν αὐτὴν καὶ τὸ ἄλλαγμα τῶν σκέψεων καὶ ἀποφάσεών του. Ἡ λύπη ὅμως, τὴν ὁποίαν προκαλεῖ ἡ προσκόλλησις εἰς τὸν κόσμον, ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα τὸν ψυχικόν, κάποτε δὲ καὶ αὐτὸν τὸν σωματικὸν θάνατον. ¹¹ Τὸ ὅτι δὲ ἡ σύμφωνος πρὸς τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ λύπη φέρει ὡς ἀποτέλεσμα μετάνοιαν σωτηριώδη, ἀποδεικνύεται καὶ ἀπὸ τὴν ἰδικήν σας περίπτωσιν. Διότι, ἰδοὺ ἀκριβῶς αὐτὸ τὸ ὅτι ἐλυπήθητε σεῖς σύμφωνα πρὸς τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, πόσον δραστηρίους καὶ σπουδαίους σᾶς ἔκαμεν, ἀλλὰ καὶ ποίαν ἀπολογίαν σᾶς ἔδωκεν, ὥστε νὰ εἶσθε τώρα δικαιολογημένοι ἀπέναντί μου· ἀλλὰ καὶ ποίαν ἀγανάκτησιν ἐδημιούργησε μέσα σας κατὰ τοῦ ἁμαρτήσαντος· ἀλλὰ καὶ φόβον, μήπως τιμωρηθῆτε ἀπὸ τὸν Θεόν· ἀλλὰ καὶ πόθον σφοδρὸν νὰ μὲ ἐπανίδητε, ἀλλὰ καὶ ζῆλον ὑπὲρ τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ ἐκδίκησιν κατὰ τοῦ κακοῦ. Μὲ ὅλην τὴν διαγωγήν σας ἐσυστήσατε τοὺς ἑαυτούς σας καὶ ἀπεδείξατε, ὅτι εἶσθε καθαροὶ ἀπὸ πᾶσαν εὐθύνην καὶ ἐνοχὴν εἰς τὴν ὑπόθεσιν αὐτήν. ¹² Συνεπῶς, ἂν καὶ σᾶς ἔγραψα, δὲν σᾶς ἔγραψα κυρίως διὰ νὰ τιμωρηθῇ αὐτὸς ποὺ ἔκαμε τὴν ἀδικίαν, οὔτε διὰ νὰ ἰκανοποιηθῇ αὐτὸς ποὺ ἠδικήθη, ἀλλὰ διὰ νὰ φανερωθῇ μεταξύ σας τὸ ἐνδιαφέρον ποὺ ἔχετε δι' ἠμᾶς, καὶ τὸ βλέπει ὁ Θεός, ὅτι εἶναι εἰλικρινές. ¹³ Διὰ τοῦτο ἔχομεν παρηγορηθῆ. Κοντὰ δὲ εἰς τὴν παρηγορίαν μας αὐτὴν ἐχάρημεν ἀκόμη περισσότερον διὰ τὴν χαρὰν τοῦ Τίτου, διότι ἀνεπαύθη τὸ πνεῦμα του ἀπὸ ὅλους σᾶς καὶ ἰκανοποιήθη. ¹⁴ Ἡ χαρὰ αὐτὴ τοῦ Τίτου ἐπροκάλεσε καὶ εἰς ἑμὲ χαράν, διότι, ἐὰν εἰς κάτι εἶχα καυχηθῆ εἰς αὐτὸν διὰ σᾶς, δὲν ἐντροπιάσθην, ἀλλὰ καθὼς καὶ εἰς σᾶς ὅλα μὲ ἀλήθειαν τὰ εἴπαμεν καὶ τὰ ἐδιδάξαμεν, ἔτσι καὶ εἰς τὸν Τίτον ἡ καύχησίς μας ἀπεδείχθη ἀλήθεια. ¹⁵ Καὶ ἡ καρδία του περισσότερον τώρα, παρ’ ὅσον ἄλλοτε εἶναι προσκολλημένη εἰς σᾶς, διότι ἐνθυμεῖται τὴν ὑπακοὴν ὅλων σας. Ἐνθυμεῖται, πῶς τὸν ἐδέχθητε μὲ φόβον καὶ μὲ τρόμον, μήπως τὸν δυσαρεστήσετε εἰς τίποτε καὶ δὲν ἐπιδείξετε εἰς αὐτὸν τὴν πρέπουσαν συμπεριφοράν. ¹⁶ Χαίρω, διότι εἰς ὅλα ἠμπορῶ να ἔχω θάρρος καὶ να βασίζωμαι εἰς σᾶς.

¹⁰ Ωφέλειαν πνευματικήν σας έφερεν η λύπη αυτή. Διότι η κατά Θεόν λύπη κατεργάζεται την ειλικρινή μετάνοιαν, δια την οποίαν ποτέ δεν θα μεταμεληθή ο λυπούμενος και η οποία φέρει ως καρπόν την σωτηρίαν. Η λύπη όμως, την οποίαν δια της αμαρτίας του προκαλεί ο κόσμος, έχει ως καρπόν και αποτέλεσμά της τον θάνατον τον πνευματικόν. ¹¹ Αλλωστε ίδετε και μόνοι σας· ότι δηλαδή αυτό τούτο, το ότι ελυπηθήκατε κατά Θεόν, πόσην δραστηριότητα προς διόρθωσιν ανέπτυξεν εις σας, αλλά και ποίαν απολογίαν σας εχάρισε απέναντί μου, αλλά και αγανάκτησιν εναντίον του εκτραπέντος αδελφού, αλλά και φόβον μήπως ο Θεός τιμωρήση μαζή μ' εκείνον και σας, αλλά και σφπδράν επιθυμίαν να με ίδετε, αλλά και ιερόν ζήλον και ενθουσιασμόν, αλλά και τιμωρίαν κατά του κακού κατά λόγον δικαιοσύνης. Με όλους αυτούς τους τρόπους απεδείξατε, ότι είσθε καθαροί και ανεύθυνοι εις την υπόθεσιν αυτήν του παρεκτραπέντος. ¹² Επομένως αν και σας έγραψα, δεν σας έγραψα ένεκα του αδικήσαντος, δια να ζητήσω την τιμωρίαν του, ούτε ένεκα του αδικηθέντος, δια να ζητήσω την ικανοποίησίν του, αλλά δια να φανερωθή το ζωηρόν σας υπέρ ημών ενδιαφέρον και η φροντίς σας να συμμορφωθήτε προς όσα σας έγραψα· και ταύτα ενώπιον του Θεού. ¹³ Δια τούτο ακριβώς έχομεν παρηγορηθ. Επί πλέον δε κοντά εις την παρηγορίαν σας εχαρήκαμε και ημείς πιο πολύ δια την χαράν που εδοκίμασεν ο Τιτος, επειδή το πνεύμα του έχει αναπαυθή από όλους σας. ¹⁴ Η χαρά του Τιτου με ικανοποίησε, διότι, εάν έχω κάπως καυχηθη ενώπιον αυτού δια σας, δεν εντροπιάσθηκα, αλλά, όπως όλα με αλήθειαν τα εδιδάξαμεν εις σας, έτσι και η καύχησίς μας δια σας στον Τιτον απεδείχθη αληθινή. ¹⁵ Και η καρδιά του τώρα είναι ακόμη περισσότερον δοσμένη εις σας, διότι ενθυμείται την υπακοήν όλων σας, όπως επίσης και το πως τον εδεχθήκατε με φόβον και τρόμον, μήπως τυχόν και με νέαν τινά αταξίαν τον λυπήσετε. ¹⁶ Χαίρω, διότι δια το κάθε τι πλέον ημπορω να έχω θάρρος και παποίθησιν εις σας.

¹⁸ Καὶ ἦσαν οἱ μαθηταὶ Ἰωάννου καὶ οἱ τῶν Φαρισαῖων νηστεύοντες. καὶ ἔρχονται καὶ λέγουσιν αὐτῷ· Διατί οἱ μαθηταὶ Ἰωάννου καὶ οἱ τῶν Φαρισαίων νηστεύουσιν, οἱ δὲ σοὶ μαθηταὶ οὐ νηστεύουσι; ¹⁹ καὶ εἶπεν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· Μὴ δύνανται οἱ υἱοὶ τοῦ νυμφῶνος, ἐν ᾧ ὁ νυμφίος μετ’ αὐτῶν ἐστι, νηστεύειν; ὅσον χρόνον μεθ’ ἑαυτῶν ἔχουσι τὸν νυμφίον, οὐ δύνανται νηστεύειν. ²⁰ ἐλεύσονται δὲ ἡμέραι ὅταν ἀπαρθῇ ἀπ’ αὐτῶν ὁ νυμφίος, καὶ τότε νηστεύσουσιν ἐν ἐκείναις ταῖς ἡμέραις. ²¹ οὐδεὶς ἐπίβλημα ῥάκους ἀγνάφου ἐπιρράπτει ἐπὶ ἱματίῳ παλαιῷ· εἰ δὲ μήγε, αἴρει τὸ πλήρωμα αὐτοῦ, τὸ καινὸν τοῦ παλαιοῦ, καὶ χεῖρον σχίσμα γίνεται. ²² καὶ οὐδεὶς βάλλει οἶνον νέον εἰς ἀσκοὺς παλαιούς· εἰ δὲ μή, ῥήσσει ὁ οἶνος ὁ νέος τοὺς ἀσκούς, καὶ ὁ οἶνος ἐκχεῖται καὶ οἱ ἀσκοί ἀπολοῦνται· ἀλλὰ οἶνον νέον εἰς ἀσκοὺς καινούς βλετέον.

¹⁸ Καὶ οἱ μαθηταὶ τοῦ Ἰωάννου, καθὼς καὶ οἱ μαθηταὶ τῶν Φαρισαίων ἐνήστευον τὰς νηστείας, ποὺ εἶχαν ἐπικρατήσει ἀπὸ μόνην τὴν παράδοσιν καὶ συνήθειαν. Καὶ ἔρχονται μερικοὶ καὶ λέγουν εἰς αὐτόν· Διατὶ οἱ μαθηταὶ τοῦ Ἰωάννου καὶ τῶν Φαρισαίων νηστεύουν, καὶ τηροῦν τὰς νηστείας, ποὺ μᾶς παρέδωκαν οἱ παλαιοτεροι ραββίνοι, οἱ δὲ ἰδικοί σου μαθηταὶ δὲν νηστεύουν; ¹⁹ Καὶ εἶπεν εἰς αὐτοὺς ὁ Ἰησοῦς· Μήπως εἶναι δυνατὸν οἱ προσκαλεσμένοι εἰς γάμον φίλοι τοῦ γαμβροῦ, ἐφ’ ὅσον χρόνον ὁ γαμβρὸς εἶναι μαζί των καὶ ἐορτάζεται ὁ γάμος, νὰ πενθοῦν καὶ νὰ νηστεύουν; Ὅσον καιρὸν ἔχουν μαζί τους τὸν γαμβρόν, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ νηστεύουν. Ἔτσι καὶ οἱ μαθηταί μου, ἐφ’ ὅσον ἐγὼ ὁ Νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας εἶμαι μαζί τους, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ πενθοῦν καὶ νὰ νηστεύουν. ²⁰ Θὰ ἔλθουν ὅμως ἡμέραι, ὅταν θὰ τοὺς πάρουν τὸν νυμφίον, καὶ τότε θὰ νηστεύσουν καὶ θὰ πενθήσουν κατὰ τὰς ἡμέρας ἐκείνας. ²¹ Καὶ διὰ νὰ σᾶς ὁμιλήσω καταληπτότερα μὲ κάποιο παράδειγμα, σᾶς λέγω· Κανεὶς δὲν ράπτει ἐπάνω εἰς παλαιὸν ροῦχον ἐμβάλωμα ἀπὸ τεμάχιον ὑφάσματος καινούργιου. Ἐὰν ὅμως δὲν προσέξῃ κανεὶς εἰς αὐτό, τότε τὸ τεμάχιον, ποὺ ἐτέθη ὡς συμπλήρωμά του, μαζεύει καὶ παίρνει ἀπὸ τὸ ροῦχον, τὸ καινούργιον δηλαδὴ ἐμβάλωμα ἀποσπᾷ ἀπὸ τὸ παλαιὸν ροῦχον τὸ μέρος, ἐπὶ τοῦ ὁποίου εἶναι αἱ ραφαί, καὶ τὸ σχίσιμον γίνεται χειρότερον. Ἔτσι καὶ ἡ νέα διδασκαλία δὲν εἶναι ὠφέλιμον νὰ προσκολληθῇ ἐπάνω εἰς ἐξωτερικοὺς τύπους, ποὺ ἐπάληωσαν πλέον καὶ εἶναι ἐφθαρμένοι. Διότι καὶ οἱ ἐξωτερικοὶ τύποι θὰ ἀχρηστευθοῦν ἐπιβλαβῶς καὶ ἡ διδασκαλία μου θὰ νοθευθῇ. ²² Καὶ κανεὶς δὲν βάζει μοῦστον εἰς παληοὺς ἀσκούς. Εἰ δ’ ἄλλως, σπάζει ὁ μοῦστος τοὺς ἀσκοὺς καὶ ὁ οἶνος χύνεται ἔξω καὶ οἱ ἀσκοὶ θὰ χαθοῦν. Ἀλλὰ πρέπει κανεὶς νὰ βάζῃ μοῦστον εἰς ἀσκοὺς καινούργιους. Ἔτσι καὶ οἱ Φαρισαῖοι μὲ τοὺς ἀκολούθους των εἶναι ἀσκοὶ παλαιοί, ποὺ δὲν μποροῦν νὰ βαστάσουν τὴν νέαν διδασκαλίαν μου, τὴν ὁποίαν θὰ παραλάβουν οἱ μαθηταί μου, ποὺ ὁμοιάζουν πρὸς νέους ἀσκούς.

¹⁸ Οι μαθηταί του Ιωάννου, όπως και οι μαθηταί των Φαρισαίων, ετηρούσαν και όσας άκομα νηστείας είχε καθιερώσει η παράδοσις των πρεσβυτέρων. Ερχονται λοιπόν μερικοί και λέγουν εις αυτόν· “διατί οι μαθηταί του Ιωάννου και οι μαθηταί των Φαρισαίων νηστεύουν, οι δε ιδικοί σου μαθηταί δεν νηστεύουν;” ¹⁹ Και είπεν εις αυτούς ο Ιησούς· “μήπως είναι δυνατόν οι καλεσμένοι στον γάμον φίλοι του γαμβρού να νηστεύουν, καθ' ον χρόνον ο γαμβρός ευρίσκεται μαζή των; Οσον καιρόν έχουν μαζή των τον γαμβρόν δεν είναι δυνατόν να νηστεύουν, (διότι η νηστεία είναι και δείγμα πένθους και όχι χαράς). ²⁰ Θα έλθουν δε ημέραι, κατά τας οποίας θα πάρουν βιαίως ανάμεσα από αυτούς τον νυμφίον, δηλαδή εμέ τον Διδάσκαλόν των, και τότε θα πενθήσουν και θα νηστεύσουν. ²¹ Κανείς δεν ράπτει επάνω εις ένα παλαιό ένδυμα τεμάχιον από καινούργιο ύφασμα· εάν όμως και το ράψη, τότε το καινούργιο μπάλωμα, που ερράφτηκε στο παλαιό ένδυμα, μαζεύει και κάνει το σχίσιμο του παλαιού πολύ μεγαλύτερο. (Η νέα δηλαδή διδασκαλία μου δεν ημπορεί να υπαχθή στους παλαιούς εξωτερικούς τύπους. Αν κάτι τέτοιο γίνη, και οι τύποι θα φθαρούν και οι διδασκαλία μου θα νοθευθή). ²² Και κανείς δεν βάζει μούστον σε παλαιά ασκιά. Εάν δε τυχόν και κάμη κάτι τέτοιο, ο μούστος σπάζει τα ασκιά, έτσι δε και το κρασί χύνεται και τα ασκιά καταστρέφονται. Αλλά πρέπει να βάζη κανείς μούστον εις καινούργια, γέρα ασκιά. (Οι Φαρισαίοι και οι οπαδοί των είναι παλαιά ασκιά, που δεν ημπορούν να ανθέξουν εις την νέαν διδασκαλίαν μου. Αυτήν θα την παραλάβουν οι μαθηταί μου, νέοι και υγιείς κατά την ψυχήν και την καρδίαν).