Συγγραφέας: Ὁ ἀπόστολος Ἰωάννης.

Χρονολογία: Πιθανῶς περί τό 90 μ.Χ.

Θέμα : Ὁ γέρων Ἀπόστολος ἔγραφε σέ μιά Ἐκκλησία ἡ ὁποία ἐπέτρεπε σέ κάποιον Διοτρεφῆ, νά ἀσκεῖ μιά τέτοια ἐξουσία, ἡ ὁποία ἦταν τόσο κοινή στούς ἑπομένους αἰῶνες καθ’ ὁλοκληρία καινούργια γιά τίς Ἐκκλησίες τοῦ πρώτου αἰῶνος. Ὁ Διοτρεφής εἶχε ἀπορρίψει τίς ἀποστολικές ἐπιστολές καί τήν ἀποστολική ἐξουσία. Φαίνεται δέ ἐπίσης ὅτι εἶχε ἀρνηθεῖ τήν ὑπηρεσία ἐπισκεπτομένων ἀδελφῶν (ἐδάφιο 10) καί ἐξεδίωκε ἐκείνους πού τούς ὑποδέχονταν.

Ἱστορικῶς, αὐτή ἡ ἐπιστολή σημειώνει τήν ἀρχή τοῦ σφετερισμοῦ ἐπί τῶν Ἐκκλησιῶν ἀπό τό ἱερατεῖο, πρᾶγμα πού ἦταν ἐντελῶς ἄγνωστο ἀπό τήν Ἐκκλησία τοῦ πρώτου αἰῶνος καί πού σιγά-σιγά ὅπου τό πνεῦμα αὐτό ἐπικρατοῦσε ἐξαφάνιζε τή σειρά καί τήν τάξη τῶν πρώτων Ἐκκλησιῶν. Αὐτή ἡ ἐπιστολή ἀποκαλύπτει ἐπίσης τήν πηγή ἀπ’ ὅπου ὁ πιστός μπορεῖ νά ἀντλεῖ δύναμη σέ μία τέτοια κατάσταση. Ὁ Ἰωάννης δέν γράφει πιά σάν ἀπόστολος, ἀλλά σάν πρεσβύτερος καί ὄχι στήν Ἐκκλησία αὐτή καθ’ ἑαυτήν, ἀλλά σέ ἕνα πιστό ἄνθρωπο μέσα στήν Ἐκκλησία γιά νά παρηγορήσει καί νά ἐνθαρρύνει ἐκείνους πού παραμένουν σταθεροί στήν ἁπλότητα τῆς πρώτης Ἐκκλησίας. Ἐκ δευτέρου ὁ Ἰωάννης περιγράφει τή στάση πού πρέπει νά κρατήσει ὁ Χριστιανός στίς μέρες τῆς ἀποστασίας καί τρίτον ἀναφέρει τήν προσωπική εὐθύνη πού ὁ πιστός, σάν μέλος μιᾶς τοπικῆς ἐκκλησίας, ἔχει στίς ἡμέρες τῆς ἀποστασίας. Ἡ λέξις - κλειδί εἶναι «ἀλήθεια» (ἰδέ εἰσαγωγή στήν Β΄ Ἰωάννου).

Ἡ ἐπιστολή αὐτή χωρίζεται σέ τρία μέρη:

Ι. Προσωπικός χαιρετισμός, ἐδάφιο 1 - 4.
ΙΙ. Ὁδηγίες ἀναφορικά μέ ὑπηρετοῦντας εἰς τό ἔργον ἀδελφούς, ἐδάφιο 5 - 8.
ΙΙΙ. Ὁ ἀποστάτης προϊστάμενος καί ὁ πιστός Δημήτριος, ἐδάφιο 9 - 14.