Ο Άγιος Μενέλαος γεννήθηκε στην Πρεσινιέ της Γαλλίας περί το 700 μ.Χ. και καταγόταν από πολύ επιφανή αριστοκρατική οικογένεια.
Ήδη από πολύ μικρός ο Άγιος μας, προμηνούσε ότι θα ακολουθούσε το δρόμο όπου έδειξε ο Ιησούς. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολλά εμπόδια, δυσκολίες και προκλήσεις καθώς ο πατέρας του, όταν ο Άγιος έφτασε σε ώριμη ηλικία, τον πίεζε να πάρει την επίσημη κοινωνική του θέση ως πρίγκιπας που ήταν και να νυμφευτεί μια γαλαζοαίματη. Ο νεαρός Μενέλαος απάντησε θαρρετά πως δεν ήθελε ποτέ του να παντρευτεί και λόγω των συνεχών διαμαχών με τον πατέρα του, αναγκάστηκε με σπαραγμό καρδίας να υποκύψει στα κοσμικά σχέδια του. Μετά από έντονη προσευχή και για να μην πέσει σε ανέντιμη πτώση συμβουλεύτηκε δύο από τους πιο στενούς και έμπιστους φίλους του, τον Σαββινίνο και τον Κώνστα και αποτολμούν και οι τρεις μαζί και φεύγουν από τον πατρικό ζυγό!
Καθοδηγούμενοι από την Θεία Πρόνοια εγκαταλείπουν την πόλη τους και φτάνουν στο ερειπωμένο, αρχαίο και ξακουστό Μοναστήρι του Μενά ή του Αγίου Μηνά. Αφού είχαν εγκατασταθεί για τα καλά στον ησυχαστικό τόπο, μια μέρα δέχτηκαν την επίσκεψη ενός νέου μοναχού: του Θεοφρίτου που τους πρότεινε να πάνε και να τεθούν κάτω από την πνευματική καθοδήγηση του Αγίου Εύδου. Έτσι εντάχθηκαν στη συνοδεία του.
Μετά από αρκετό καιρό οι παιδαριογέροντες ησυχαστές μας είχαν αποκτήσει μεγάλη φήμη και έφτασε τόσο μακριά που μια μέρα έφτασαν προ των πυλών της Μονής, η μητέρα του, η αδελφή της και η τέως μνηστή του. Αρχικά ο Άγιος πίστευε ότι ήλθαν για να του αλλάξουν γνώμη αλλά ώ των απείρων σου θαυμάτων Χριστέ! Του ζήτησαν με πόθο να τις οδηγήσει στην ένθεη ζωή του Χριστού και να τις χειροθετίσει Μοναχές!
Μετά από το παραπάνω περιστατικό, ένας μεγάλος αριθμός υποτακτικών - δόκιμων Μοναχών ήλθαν και υποτάχθηκαν κοντά στον Όσιο, ποθούντες την οδόν της ησυχαστικής ασκήσεως. Το μικρό και ερειπωμένο Μοναστήρι του ΜΕΝΑΤ αναπαλαιώθηκε και στη θέση του υπάρχει το θεόρατο Αββαείον - Λαύρα που θα πάρει το όνομα του Άγιου καθώς θεωρείται δεύτερος κτήτορας και ανακαινιστής του.
Ο Άγιος προείδε το τέλος του να βρίσκεται επί θύρας. Έτσι προετοίμασε με ιερές συμβουλές τους Αδελφούς και Πατέρες της Μονής και αφού πρότεινε τον διάδοχό του, αναχώρησε σε λίγες μέρες για τον λατρευτό του Νυμφίο-Χριστό.
Ο Άγιος Μενέλαος με τη Χάρη του Θεού, έκανε πολλά θαύματα, ενόσω βρισκόταν ακόμη εν ζωή, ως ηγούμενος. Παρακάτω αναφέρονται συνοπτικά πέντε από αυτά:
1) Ένας άνθρωπος, που τον έλεγαν Ροβέρτο, και καταγόταν από την Turonius υπέφερε από άσχημη παραλυσία, πήγε στην Θεία Λειτουργία, που έκανε ο Όσιος Μενέλαος ως ημιαγρυπνία, τον εσταύρωσε, τον κοινώνησε και έγινε εντελώς καλά και περπάτησε.
2) Μια γυναίκα που είχε χάσει το φως της, γεννημένη στο Carantonio όπου τιμούσε ιδιαίτερα την Μητέρα του Θεού, ήλθε κι αυτή ως προσκυνήτρια σε μια Ακολουθία και μόλις συνάντησε τον Άγιο, αμέσως είδε.
3) Ένας άνδρας τυφλός εκ γενετής, ονόματι Karaldis, ευγενής από το Παρίσι, συνάντησε τον Γέροντα, ο οποίος εποίησε πηλόν από το αγίασμα της Μονής, τον εσταύρωσε εν ονόματι του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και ώ του θαύματος άρχισε να βλέπει και να δοξάζει τον Θεό, ως ο τυφλός του Ευαγγελίου.
4) Ένα παιδί που το συνάντησε πεθαμένο, το είδε με τόσην αγαπητική δύναμη και συμπάθεια, που με την πύρινη ικετηρία του προς τον Κύριον της ζωής και του θανάτου, «ο τον θάνατον σκυλεύσας», τον επανέφερε πίσω στην ζωή.
5) Έχοντας ως υπόδειγμα τον θαυμαστόν πνευματικόν του προστάτη, Όσιο Βενέδικτο, εξέβαλε δαιμόνιον με μόνο ένα ράπισμα.
Ἀπολυτίκιον
Ηχος πλ. δ΄.
Των μοναστών τα πλήθη, τον καθηγητήν σε τιμώμεν Μενέλαε, δια σου γαρ την τρίβον, την όντως ευθείαν πορεύεσθαι έγνωμεν. Μακάριος ει, τω Χριστώ δουλεύσας, και εχθρού θριαμβεύουσα την δύναμιν, αγγέλων συνόμιλε, και ασκητών συμμέτοχε των μεγάλων. Μεθ ων πρέσβευε τω Κυρίω, ελεηθηναι τας ψυχας ημών.
