Πότε και που γεννήθηκε ο Όσιος Δαμιανός δεν γνωρίζουμε. Ο βίος του σώζεται σε νεότερο χειρόγραφο της Ιεράς Μονής Έσφιγμένου.

Σύμφωνα με προφορική παράδοση, ο Όσιος Δαμιανός από νεαρός ακόμα, έκγατέλειψε τα εγκόσμια και έγινε μοναχός στη Μονή Έσφιγμένου του Αγίου Όρους. Ήταν τύπος και παράδειγμα μονάχου στους εκεί μοναχούς. Μετά από άδεια του ηγουμένου της Μονής, για περισσότερη άσκηση, αποσύρθηκε στο απέναντι από το κοινόβιο όρος, της Σαμάρειας όπως το έλεγαν.

Κάποτε πήγε σε κάποιο φίλο του μοναχό, αλλά δεν τον βρήκε στο κελί του και κάθισε και τον περίμενε μέχρι το βράδυ που ήλθε. Αφού συζήτησαν μαζί, ξεκίνησε να φύγει. Η ώρα όμως ήταν περασμένη και έξω είχε αρχίσει καταρρακτώδης βροχή. Αλλά επειδή ο Γέροντας του του είπε να μη κοιμάται ποτέ έξω από το καλύβι του, ο Όσιος έκανε τέλεια υπακοή και κάτω απ' αυτές τις αντίξοες καιρικές συνθήκες ξεκίνησε για το κελί του. Σε κάποια στιγμή όμως χάθηκε και δεν μπορούσε να κάνει βήμα μπροστά από την νεροποντή. Η φωνή του αμέσως υψώθηκε προς τον Θεό και είπε: «Κύριε σώσε με, χάνομαι». και το θαύμα έγινε. Βρέθηκε χωρίς να το καταλάβει μπροστά στο κελί του.

Έτσι θεάρεστα αφού έζησε απεβίωσε ειρηνικά το 1280 μ.Χ. και για 40 μέρες μετά την κοίμηση του, έβγαινε από τον τάφο του θαυμάσια ευωδιά μύρου, που οι Πατέρες στο μοναστήρι του Εσφιγμένου την καταλάβαιναν από ένα μίλι μακριά και δόξαζαν τον Θεό.