Ο Όσιος Βαρσανούφιος, κατά κόσμον Βασίλειος, γεννήθηκε το έτος 1495 μ.Χ. στο Σέρπουχωφ της Ρωσίας και καταγόταν από ιερατική οικογένεια. Ενώ ήταν νέος, αιχμαλωτίσθηκε από τους Τατάρους της Κριμαίας. Δεχόμενος αυτό το γεγονός ως θέλημα του Θεού, ταπεινά υποτασσόταν στους κυρίους του και με προθυμία εκπλήρωνε κάθε εργασία που του ανέθεταν. Μετά από τρία χρόνια όμως, ο πατέρας του κατάφερε να τον εξαγοράσει και να τον πάρει πίσω.
Ο Άγιος έγινε μοναχός το 1515 μ.Χ. στη μονή του Σωτήρος, του Αγίου Ανδρονίκου της Μόσχας και διακόνησε ως ιεροδιάκονος στην Επισκοπή του Τβερ. Τα χαρίσματά του και ο θεοφιλής βίος του οδήγησαν τον Μητροπολίτη Μόσχας Μακάριο να τον τοποθετήσει στη μονή του Αγίου Νικολάου της Πέσνα, κοντά στην Μόσχα. Αργότερα πήγε στο Καζάν και ίδρυσε ένα μοναστήρι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Ενώ βρισκόταν στο Καζάν, ο Αρχιμανδρίτης Βαρσανούφιος βοηθούσε τον Αγίο Γουρία (τιμάται 15 Δεκεμβρίου) στην διάδοση της Χριστιανικής πίστεως στους Μουσουλμάνους και στους ειδωλολάτρες. Η γνώση της ταταρικής γλώσσας αποδείχθηκε ότι ήταν πολύ χρήσιμη για την ιεραποστολική του δράση.
Το έτος 1567 μ.Χ. ο Άγιος Βαρσανούφιος εξελέγη Επίσκοπος Τβερ και Καζάν. Όταν έφθασε σε μεγάλη ηλικία, επέστρεψε στο Καζάν και στο μοναστήρι της Μεταμορφώσεως, το οποίο και είχε ιδρύσει. Εκεί έλαβε το Μέγα Αγγελικό Σχήμα και κοιμήθηκε με ειρήνη, το έτος 1576 μ.Χ.
Τα ιερά λείψανα των Αγίων Γουρίου και Βαρσανουφίου ανακαλύφθηκαν στις 4 Οκτωβρίου του έτους 1596 μ.Χ. και τοποθετήθηκαν σε λειψανοθήκες στο παρεκκλήσι του ναού, σύμφωνα με τις οδηγίες του Πατριάρχου Ιώβ. Στις 20 Ιουνίου του έτους 1630 μ.Χ., τα χαριτόβρυτα λείψανά τους μεταφέρθηκαν από το μοναστήρι της Μεταμορφώσεως στον καθεδρικό ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
